چکیده:
قاعده «جری و تطبیق» از جمله قواعد کلیدی در فهم قرآن است که زمینه هدایت همگانی و فراگیر بودن قرآن را در همه زمانها فراهم میسازد و علامه طباطبایی نیز بهعنوان احیاگر این قاعده در زمان معاصر شناخته میشوند. آنچه درباره این قاعده مهم بهنظر میآید، تحلیل این قاعده است و از آنجا که مصداق در قاعده جری و تطبیق جایگاه کلیدی دارد، ارتباط آن با مبحث اشتراک و مجاز بااهمیت است؛ زیرا مقدمهای مهم برای پی بردن به جایگاه مصادیق در فهم قرآن دارد.<br /> پژوهش حاضر به روش کتابخانهای و با مطالعه و تحلیل آثار نگاشته شده و با توجه به روایات وارد شده در این حوزه و دیدگاه علامه طباطبایی، به تقسیمبندی این قاعده پرداخته و در ادامه، با توجه به پیوندی که مصادیق با مبحث اشتراک و مجاز دارند، مصادیق قاعده جری و تطبیق با توجه به نظریه روح معنا، زیرمجموعه اشتراک معنوی قرار گرفته و رابطه مصادیق با عبارت آیه از نوع مجاز عقلی دانسته شده است.
خلاصه ماشینی:
پژوهش حاضر به روش کتابخانه اي و با مطالعه و تحليل آثار نگاشته شده و با توجه به روايات وارد شده در اين حوزه و ديدگاه علامه طباطبايي، به تقسيم بندي اين قاعده پرداخته و در ادامه ، با توجه به پيوندي که مصاديق با مبحث اشتراک و مجاز دارند، مصاديق قاعده جري و تطبيق با توجه به نظريه روح معنا، زيرمجموعه اشتراک معنوي قرار گرفته و رابطه مصاديق با عبارت آيه از نوع مجاز عقلي دانسته شده است .
همان طور که روشن است ، در زبان عربي لفظ «بحر» براي وجود مبارک حضرت علي و فاطمه و لفظ لؤلؤ و مرجان براي امام حسن و امام حسين وضع نشده ، ولي آيا اين مصاديق باطني و غير ظاهري جزء مشترکات لفظي هستند يا معنوي؟ برخي معتقدند چون دلالت فرد يا مصداق يادشده با عبارت آيه ظاهري نيست و مصاديق در عام عرفي لفظ قرآني جاي نميگيرند، مشترک لفظي بوده و شمول کلمه نسبت به مورد تطبيق شده از موارد استعمال لفظ در بيشتر از يک معناست که تطبيق اين گونه ، تنها در صورتي که مستند به قول معصوم باشد، قابل طرح بوده و احراز اعتبار روايات ضروري است (رجبي، ٦٨).
اما آنچه در قاعده جري و تطبيق اتفاق ميافتد، بدين گونه است که در آغاز با توجه به مفاد و معناي استعمالي آيات ، مفهومي جامع بر اساس مفاد الفاظ کشف ميشود که در اين مرحله مجازي اتفاق نميافتد؛ زيرا لفظ در معناي اصلي و حقيقي خود استعمال شده است .
٣- ارتباط قاعده جري و تطبيق با بحث حقيقت و مجاز بدين گونه است که در 70 آغاز با توجه به مفاد و مفهوم استعمالي آيات ، مفهومي جامع بر اساس مفاد الفاظ کشف ميشود که در اين مرحله مجازي اتفاق نميافتد؛ زيرا لفظ در معناي اصلي و حقيقي خود استعمال شده است .