چکیده:
انقلاب مشروطه که موجب تحول فکری و اجتماعی در بین مردم ایران گردید، در میان زنان نیزآگاهی قابل توجهی پدید آورد. به عبارت دیگر میتوان گفت که سرآغاز جنبش زن ایرانی برای دستیابی به حقوق خویش، به انقلاب مشروطه باز میگردد. انجمنها و تشکّلهای زنانه، عرصهای بود که زنان ایران، حضور اجتماعی و تاریخی خود را ظاهرا به صورت مستقل در طی جنبش مشروطه و بعد از آن نشان دادند. اوج فعالیت انجمنهای زنان در 1308- 1299هـ .ش./1930-1920م. بوده است و بیشتر فعالیت زنان در زمینهی تعلیم و تربیت و ایجاد مدارس دخترانه در سراسر کشور بود و همین مراکز آموزشی ضمن ارتقاء دانش و بینش دانش آموزان، پایه و اساس روزنامهنگاری زنان را در ایران تشکیل داد. در چنین شرایطی، گروهی از زنان فرهیخته پا به عرصهی روزنامه نگاری گذاشته و آثار با ارزشی را از خود به یادگار گذاشتند.
در این نوشتار کوتاه کوشش شده است تا مقدمهای کوتاه در مورد حضور زنان در انقلاب مشروطه اشاره گردد. تلاش گشته تا از این طریق قسمتهای ناگفتهای از فعالیتهای زنان را در انقلاب مشروطه بیان گردد.
خلاصه ماشینی:
انجمنها و تشکلهای زنانه، عرصهای بود که زنان ایران، حضور اجتماعی و تاریخی خود را ظاهرا به صورت مستقل در طی جنبش مشروطه و بعد از آن نشان دادند.
«حق گرفتنی است نه دادنی» جایگاه زنان در دورهی مشروطه زن در ایران،دارای تاریخی چندگانه است، تا پیش از اسلام زنان ایرانی در انزوای کامل بودند و بعد از اسلام با توجه به ارزشی که اسلام برای زن قائل گردید تا حدودی زنان وارد اجتماع شدند اما از زمان «ولید دوم» خلیفه عباسی باز زنان به اندرونیها بازگشتند.
زنان فعالیت خود را شدت بخشیدند و در زمینههای سیاسی و اقتصادی، به ویژه برپایی بانک ملی و تحریم منسوجات خارجی تلاش کردند و از این رو در پی رسیدن به حقوق از دست رفتهی خود، وارد عرصهی سیاست شدند و اعتصاب میکردند و در مواردی به مشروطه خواهان یاری میرساندند.
انجمنهای زنان که در ابتدا به منظور پیشبرد اهداف دولت مشروطه تشکیل شده بودند، به تدریج خواستار توجه به حقوق زنان و بهبود موقعیت آنان در خانواده و جامعه شدند .
تلاش آنان در این دوره بیشتر در زمینهی فراهم کردن شرایط احقاق حقوق اجتماعی و حضور زنان در عرصههای مختلف اجتماع بود و به موقعیت و جایگاه زنان و دختران در محیط خانواده نمیپرداختند.
در جامعهی استبدادی، مرد سالار و پدرسالار ایران پس از گذشتن از انقلاب مشروطیت صدیقه دولت آبادی جزو زنانی بود که برای دستیابی به این حقوق به صحنهی مبارزه آمد زیرا چنین راه و سرنوشتی نصیب اندک شمار از زنان نسل او شده است.