چکیده:
دانشگاه های معتبر جهان غالبا واجد برنامه ها و چشم اندازهای دراز مدت هستند، تا بدین وسیله بتوانند به صورتی هدفمند به سوی آینده قدم بردارند.گرچه در گذشته، این آینده نگری ها عموما در قالب ایده ها یا گزارش هائی در ذهن یا قفسه مدیران قرار داشت، اما امروزه شاهد تدوین و ارائه گسترده آن ها هستیم. در دو دهه اخیر، بسیاری از دانشگاه های جهان، علاوه بر تدوین چشم انداز و اهداف آینده خود، آن ها را در معرض رویت عموم نیز قرار داده اند. این گونه بنظر می رسد که دانشگاه ها با مکتوب نمودن و در دسترس قرار دادن این بیانیه ها حداقل دو قصد عمده را دنبال می نمایند. در وهله اول خود را ملزم به رسیدن به اهداف و چشم اندازهای تعیین شده نموده، زیرا که با اشاعه همگانی موضوع، امکان قضاوت در مورد عملکرد خود را مهیا کرده اند. در وهله دوم، با معرفی بهتر خود امکان جذب دانشجویان یا اعضاء هیات علمی که علاقمند به فعالیت در موسسه ی آنان را داشته، پیدا نموده و با این انتخاب شرایط دستیابی بهتر به اهداف و چشم اندازهای خود را فراهم کرده اند. این مقاله قصد دارد که نتایج حاصل از بررسی محتوای بیانیه چشم اندازهای برخی دانشگاه های معتبر در سطح جهان را در سه مقوله آرمان ها، ارزش ها و اهداف ارائه و به بحث و بررسی آن ها بپردازد. نتایج مطالعات حاصل مشخص نمود که تقریبا اغلب دانشگاه ها واجد آرمان و ارزش های بنیادی هستند. دانشگاه ها آرمان هائی در حوزه های اعتلای موسسه، جامعه و بشریت یا علم و دانش و نیز ارزش هائی همچون آزادی تفکر و بیان و تنوع عقاید، دوری از تعصب، برابری حقوق و عدالت اجتماعی و توجه به اخلاق و کمال انسانی را سرلوحه فعالیت های خود قرار داده اند. بعلاوه همه دانشگاه ها واجد اهدافی در محورهای آموزش، پژوهش، خدمت به جامعه و مدیریت دانشگاه هستند که در این میان موضوع آموزش و برنامه آموزشی از مهمترین اولویت برخوردار است. از آنجا که برخی دانشگاه های کشور در سال های اخیر اقدام به تهیه برنامه های دراز مدت (بیست ساله) خود نموده اند، لذا مطالب ارائه شده در این مقاله می تواند سیمائی هر چند مختصر از آنچه در دانشگاه های دیگر می گذرد را در اختیار مدیران و برنامه ریزان این بخش ها قرار دهد.
خلاصه ماشینی:
(رجوع شود به تصویر صفحه) به صورت خلاصه ، در مرحلۀ اول تحقیق متن بیانیه ی کلیۀ دانشگاه های اشاره شده از سایت های اطلاع رسانی برداشت گردیدند، سپس متون فوق با دقت مورد مطالعه قرار گرفته و از نظر محتوائی مورد بررسی قرار گرفتند و در مرحله ی آخر نیز متن بیانیه ها دسته بندی و در عناوین مرتبط طبقه بندی گردیدند.
(رجوع شود به تصویر صفحه) دقت در محتوای متن گزاره های "ارزش " نشان داد که موضوعات مطرح در آن ها حداقل در هفت محور اصلی زیر قابل طبقه بندی می باشند (جدول ٩): ١- آزادی تفکر و بیان ، تنوع عقاید و دوری از تعصب ؛ ٢- برابری حقوق و عدالت اجتماعی؛ ٣- پرورش ذهن متفکر، خلاق و حقیقت جو؛ ٤- پرورش اعتماد به نفس ، جسارت و جستجو گری (خصوصا در فراگیری دانش )؛ ٥- تقویت احساس مسئولیت و تعهد نسبت به جامعه ؛ ٦- توجه به اخلاق ، کمالات انسانی و کار متعالی؛ ٧- ارزش نهادن به میراث فرهنگی و تاریخی؛ دیگر موارد معدود نیز چون تکیه بر کار گروهی یا استفاده از افراد لایق و شایسته سالاری نیز دیده می شدند.
در این راه ، محتوای مطالب ارائه شده در بیانیه ی دانشگاه ها به گزاره های مستقل تجزیه و از موضوعات کلان و کیفی تا تفصیلی و کمی حداقل در پنج عنوان کلی آرمان ها، اهداف ، ارزش ها، راهبردها و سیاست های اجرائی طبقه بندی گردیدند.