چکیده:
موضوع آمایش سرزمین و مفاهیم آن در ایران مانند سایر کشورها، طی سالیانی که از طرح آن می گذرد، با تغییراتی مواجه بوده و به فراخور شرایط حاکم بر این دوره ها ، مفاهیم آمایش سرزمین و آمایش درآموزش عالی نزد برنامه ریزان و سیاست گذاران دولت نیز تغییر نموده است. در این راستا ،این تحقیق به بررسی مفهومی آمایش سرزمین، ارزیابی جایگاه آموزش عالی در طرح ها و برنامه های کلان آمایش سرزمین و تحلیلی بر نوع نگاه و دیدگاه های حاکم درمورد آمایش آموزش عالی با بهره گیری از روش تحقیق کیفی؛ تحلیل اسنادی ،تحلیل محتوا و تحلیل ثانویه پرداخته است. نتایج بررسی حاضر نشان می دهد نوع نگاه به فعالیت های آموزش عالی به عنوان یک بخش ،در طرح های مطالعاتی آمایش سرزمین متفاوت بوده است. همچنین هرچند متولیان حوزه آموزش عالی و دانشگاه بر اهمیت موضوع آمایش درآموزش عالی تاکید می نمایند، اما درکاربرد مفهوم «توسعه»، «آمایش سرزمین» و «آمایش آموزش عالی»، اتفاق نظر ندارند. از طرف دیگر این مفاهیم نزد برنامه ریزان بخشی و مجریان نیز ناشناخته مانده و دارای ابهام مفهومی است. دلیل اصلی این امر کمبود مبانی نظری و ادبیات لازم در این زمینه و عدم وجود تعامل بین آمایش سرزمین و آمایش درآموزش عالی است. توزیع نامتعادل و نامتوازن دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی درطی دهه های قبل و درحال حاضر را می توان نمود بارز این موضوع دانست. با توجه به این روند و تاکید سند چشم انداز و نقشه جامع علمی کشور به راهبردهای اساسی برای توسعه علم و فناوری و به ویژه گسترش آموزش عالی و یافته های این تحقیق، در پایان پیشنهاداتی برای متولیان آموزش عالی و سیاست گذاران ارائه شده است.
خلاصه ماشینی:
جدول شماره (٢)مقوله بندی ویژگی های آمایش آموزش عالی از دیدگاه مدیران ستادی و روسای دانشگاه ها براساس اهمیت (رجوع شود به تصویر صفحه) (رجوع شود به تصویر صفحه) بحث و نتیجه گیری هر چند ضرورت گسترش آموزش عالی همواره مورد توجه متولیان در زمان های مختلف بوده و در برخی از مواقع به دلیل نیاز به نیروی انسانی متخصص وعدم تعادل درعرضه و تقاضا وهمگامی با مدرنیزاسیون ومدرنیته بوده است ،لیکن افزایش بی سابقه ظرفیت آموزش عالی کشور طی دهه های اخیر و پراکندگی جغرافیایی دانشگاه ها و موسسات اموزش عالی و افزایش دانشجویان به ویژه علوم انسانی و از طرفی رکود سیستم های اقتصادی و بازار کار و اشتغال و از طرف دیگر نیاز کشور به تربیت نیروی متخصص و متعهد برای پیشبرد اهداف نظام اسلامی و دستیابی به اهداف والای چشم انداز ١٤٠٤ ،ضرورت توجه بیشتر به مزیت نسبی هر یک از مناطق جغرافیایی کشور در چارچوب اجرای طرحهای آمایش در حوزه آموزش عالی را به طور کلی اجتناب ناپذیر کرده است .
بر این اساس "آمایش آموزش عالی "را میتوان به عنوان زیر مجموعه ی بحث کلان "آمایش سرزمین " که شامل اقدامات ساماندهی و نظا م بخشی به فضای طبیعی، اجتماعی و اقتصادی در سطوح ملی و منطقه ای است ، دانست که براساس آن «جهت گیری های توسعه بلندمدت آموزش عالی کشور و اولویت های سرمایه گذاری و استقرار دانشگاه ها و توسعه فضایی آنها در قالب تلفیق برنامه ریزیهایی از بالا و پایین و با تکیه بر قابلیت ها، توانمندیها و مزیت های نسبی و محدودیت های منطقه ای در یک برنامه ریزی هماهنگ و بلندمدت صورت میگیرد».