چکیده:
اعتماد یکی از جنبه های مهم روابط انسانی است و از لحاظ اجتماعی پیش شرط عمده ای برای موجودیت هر جامعه ای شمرده می شود؛از این رو مبحث عمده ای از نظریه ی سرمایه ی اجتماعی مبتنی بر مقوله ی اعتماد است.این مقاله با رویکرد جامعه شناختی به بررسی برخی از داستان های گرشاسب نامه می پردازد و در آن اعتماد به عنوان یکی از مولفه های سرمایه ی اجتماعی مورد کاوش قرار می گیرد،از این جهت که ادبیات حماسی به عنوان صدای درونی هر ملت،انعکاس دهنده ی پنهان ترین زوایای زندگی مردم و هم چنین منبع درخوری برای پژوهش های مردم شناسی، جامعه شناسی و روان شناسی به شمار می آید،بررسی موضوع مورد نظر در این نوع ادبی به عنوان بخشی از فرهنگ اصیل گذشته می تواند ما را از میزان انعکاس ابعاد اعتماد در جوامع سنتی آگاه سازد و در تسهیل کنش های هدف مند در جامعه ی امروز نیز نتایج پرثمری برجای گذارد. مقوله اعتماد در گرشاسب نامه با شاخص های اعتماد بین شخصی،اعتماد تعمیم یافته و اعتماد نهادی تقسیم بندی شده است.دستاورد این پژوهش ناظر بر این است که اعتماد به عنوان مولفه ای از سرمایه ی اجتماعی در گرشاسب نامه با شاخص های تعیین شده وجود دارد.
خلاصه ماشینی:
از این جهت که ادبیات حماسی، بهعنوان صدای درونی هر ملت، انعکاسدهندۀ پنهانترین زوایای زندگی مردم و همچنین منبع درخوری برای پژوهشهای مردمشناسی، جامعهشناسی، و روانشناسی بهشمار میآید، بررسی موضوع موردنظر در این نوع ادبی بهعنوان بخشی از فرهنگ اصیل گذشته میتواند ما را از میزان انعکاس ابعاد اعتماد در جوامع سنتی آگاه کند و در تسهیل کنشهای هدفمند در جامعۀ امروز نیز نتایج پرثمری برجای گذارد.
بر این اساس، ادبیات بهمنزلۀ پدیده و مقولهای اجتماعی و حماسه بهعنوان قدیمیترین نوع ادبیات بشر بعد مهمی از میراث هر ملت است که در تولید و بازتولید سرمایۀ اجتماعی بهمثابۀ عنصر اساسی در ساختار فرهنگ و هویت ملی هر جامعه نقش مهمی دارد.
کاکس با تکیه بر عامل اعتماد بهعنوان شاخص سرمایۀ اجتماعی این نکته را خاطر نشان میکند که وجود اعتماد میان افراد و اجتماع بر روابط اعضای خانواده، دوستان، همسایگان، همکاران، و اجتماعات مؤثر خواهد بود (بهزاد 1384: 89).
ازباب نمونه در گرشاسبنامه اعتماد شاه کورنگ به دخترش را، که نمونۀ اعتماد ناب در کانون خانواده شمرده میشود، در این ابیات میتوان دید: {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} (اسدی طوسی 1393: 46) {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} (همان: 47- 49) در ابیات زیر اعتماد میان اعضای خانواده (دختر و پدر)، که تأمینکنندۀ احساس امنیت و آرامش در خانواده بهشمار میآید، بهروشنی نمایان است: {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} (همان: 61- 62) در این ابیات نیز اعتماد کورنگ (شاه زابل) به دامادش جمشید بازنمایی شده است: {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} (همان) نظربه اهمیتی که جامعهشناسان برای گروههای نخستین در برقراری روابط متقابل انسانی با جامعۀ وسیعتر قائلاند، یکی از شاخصهای مهم برای پیبردن به این مسئله شناخت فرد مورداعتماد است.