چکیده:
نقش سرمایه فکری و تاثیر انکارنکردنی آن در موفقیت شرکتها، اهمیت شناسایی و افشای اطلاعات مربوط به سرمایه فکری را دوچندان می کند. از طرفی در حال حاضر در ایران مقررات و استانداردهای مشخصی برای افشای سرمایه فکری در گزارشهای مالی در سطح شرکتها وجود ندارد. پژوهش حاضر بدنبال تعیین مدلی برای رتبه بندی اهمیت افشای ابعاد، مولفهها و شاخصهای سرمایه فکری در ایران به روش سلسله مراتبی میباشد. ابتدا نظر تعداد 32 نفر از خبرگان شامل 8 نفر اساتید دانشگاه، 8 نفر مدیران مالی شرکتها، 8 نفر اعضای جامعه حسابداران رسمی ایران و 8 نفر معامله گر کارگزاران بورس در مورد اهمیت افشای سرمایه فکری شامل 61 معیار در قالب 30 شاخص، 10 مولفه و 3 بعد اصلی در سال 1397بررسی میشود. از نظر خبرگان در سطح ابعاد، سرمایه انسانی دارای رتبه یک اهمیت افشا و سرمایه رابطهای و ساختاری در رتبههای بعدی هستند. در رتبه بندی نهایی بین شاخص ها، اطلاعات بهره وری کارکنان و اطلاعات قومیتی و جنسیتی کارکنان به ترتیب بالاترین و پایین ترین درجه اهمیت افشا را دارند. هدف دوم پژوهش به بررسی وضعیت افشای سرمایه فکری در شرکتها ی پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران با استفاده از روش تحلیل محتوا میپردازد. از اطلاعات مالی 118 شرکت در دوره 1391 تا 1395 استفاده گردید. بیشترین نمره افشا در شرکتها مربوط به سرمایه انسانی و کمترین آن متعلق به سرمایه ساختاری است که منطبق با نظرات خبرگان از نظر اهمیت افشای ابعاد سرمایه فکری است. 59 درصد شرکتها،60 الی 70 درصد شاخصهای سرمایه فکری (61 شاخص) را افشا نمیکنند.
خلاصه ماشینی:
ابتدا نظر تعداد ٣٢ نفر از خبرگان شامل ٨ نفر اساتيد دانشگاه ، ٨ نفر مديران مالي شرکت ها، ٨ نفر اعضاي جامعه حسابداران رسمي ايران و ٨ نفر معامله گر کارگزاران بورس در مورد اهميت افشاي سرمايه فکري شامل ٦١ معيار در قالب ٣٠ شاخص ، ١٠ مولفه و ٣ بعد اصلي در سال ١٣٩٧بررسي مي شود.
جدول ٥ : نمره ، ضريب اهميت و رتبه افشاي ابعاد اصلي سرمايه فکري (به تصویر صفحه مراجعه شود) پس از تشکيل ماتريس با استفاده از روش تحليل سلسبه مراتبيAHP ، همانطور که در نمودار٢ نشان داده شده است ، نرخ ناسازگاري برابر (٠٠٠٢١٧=IR) ميباشد و از آنجايي که اين نرخ کمتر از ٠.
جدول ٧ : نمره ، ضريب اهميت و رتبه نهايي افشاي شاخص هاي بعد سرمايه فکري انساني (به تصویر صفحه مراجعه شود) همانگونه که در جدول شماره ٧ بيان شده است ، اطلاعات مربوط به شاخص بهره وري کارکنان (H٢٣) داراي بالاترين رتبه از لحاظ اهميت افشا در بين شاخص هاي بعد سرمايه فکري اتساني از نظر خبرگان ميباشد.
طبق جدول شماره ٨، اطلاعات ساختار سازماني و مالي شرکت (S٣١) داراي بالاترين رتبه از لحاظ اهميت افشا در بين شاخص هاي بعد سرمايه فکري ساختاري از نظر خبرگان ميباشد.
جدول ١٠ : ضرايب و رتبه بندي نهايي شاخص هاي سرمايه فکري (به تصویر صفحه مراجعه شود) (به تصویر صفحه مراجعه شود) در ادامه پژوهش جهت پاسخگويي به سوال سوم به بررسي سطح و وضعيت افشاي ابعاد مختلف سرمايه فکري در شرکت ها ي پذيرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران با استفاده از روش تحليل محتوا پرداخته ميشود.
Intellectual capital disclosure: evidence from UK accounting firms.
Corporate governance and intellectual capital disclosures International.