چکیده:
ژولیا کریستوا با طرح نظریة بینامتنیت و با تکیه بر مباحث زبانشناسی و روانکاوی، رویکردهای نوینی برای تحلیل متون ارائه داده است. براساس نظریة «آلودهانگاری» که برآمده از دیدگاههای پساساختارگرایانه کریستواست، آفرینشگر ادبی به مثابة فاعل سخنگوی از خلال زبان نشانهای از آلودگیهای پیرامون خود برائت میجوید و به منظور تطهیر خود و جامعة پیرامونش، راهحلهایی ارائه میدهد از جمله پناه بردن به عالم اساطیر و کهنالگوها. در این جستار، کنشهای شخصیتهای رمان حیرانی اثر محمدعلی سجادی بر مبنای نظریة آلودهانگاری که خود تلفیقی است از نظریات روانکاوی و نشانهشناسی، برای رهایی از پدیدههای آلوده مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته است و نتیجة این بررسی نشان میدهد که نویسنده در راستای رهایی از آلودگیهای فردی و اجتماعی به کهنالگوی آب، آنیما، جاودانگی، کوه و عدد هفت و همچنین شخصیتهای اسطورهای نظیر سیاوش و بهرام، مهر و گاو مقدّس و غیره نظر داشته است. از این حیث، این رمان از روابط اسطورهای ـ بینامتنی بهویژه با شاهنامه و داستان سیاوش برخوردار است.
خلاصه ماشینی:
در این جستار، کنش های شخصیت های رمان حیرانی اثر محمدعلی سجادی بر مبنای نظریۀ آلوده انگاری که خود تلفیقی است از نظریات روان کاوی و نشانه شناسی، برای رهایی از پدیده های آلوده مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته است و نتیجۀ این بررسی نشان میدهد که نویسنده در راستای رهایی از آلودگیهای فردی و اجتماعی به کهن الگوی آب ، آنیما، جاودانگی ، کوه و عدد هفت و همچنین شخصیت های اسطوره ای نظیر سیاوش و بهرام ، مهر و گاو مقدس و غیره نظر داشته است .
» (سجادی ١٣٧٣، مقدمه ) در این جستار، پس از اشاره ای مختصر به نظریات کریستوا دربارة بینامتنیت و نظریۀ آلوده انگاری، اشکال گوناگون آلودگیها و راهکارهای رهایی از آن ها که منجر به خلق روابط بینامتنی این رمان با نمادهای اسطوره ای و متونی چون شاهنامه و به ویژه داستان سیاوش شده است ، مورد تحلیل و ارزیابی قرار میگیرد.
پیشینۀ پژوهش لازم به ذکر است که تاکنون دربارة نظریۀ آلوده انگاری کریستوا مقالات نظری چون «نابرابری، صورتی از آلوده انگاری» نوشتۀ معصومه علی اکبری (١٣٩٣)، «جستارهایی بر آلوده انگاری» ترجمۀ پریسا مختاباد(٢) (بیتاریخ ) و «متن و قدرت : چارچوبی نظری برای تفسیر انتقادی متن » نوشتۀ مصطفی مهرآیین و ابوالفضل حاجیزاده (١٣٩٣) نوشته شده اند که به معرفی این نظریه پرداخته اند.
» (سجادی ١٣٧٣: (94 نماد پیروزی: بهرام (ورثرغنه ) یکی دیگر از نشانه های تلاش راوی برای رسیدن به کمال ، علاقه به شخصیت بهرام است .