چکیده:
هویت، انگارهای شخصیتی و ذهنی است که فرد در واکنش به پرسش «کیستی و چیستی» زیست خود ارائه میدهد. این مفهوم در بستر جامعه، شخص را به تفکر دربارۀ شناخت شخصیت خویش وادار میکند و سبب میشود تصویری از کیفیت و کمیت شعور، کردار و رفتار خود به نمایش بگذارد. این مقوله باعث میشود که انسان با تأثیرپذیری از مسائل روحی و روانی خود و جامعه، درک بهتری نسبت به شرایط مختلف داشته باشد. هویت در بادی امر از جمله ریشهایترین مضامین فرهنگی- شخصیتی به شمار میرود که با توجه به انواع گوناگون آن میتواند در معرض آسیب قرار گیرد و بحرانهایی را برای شخص و اجتماع به بار آورد. در جهان معاصر عرب، وقوع تحولات و حوادث مهم در جامعه، هویت فرد عربی را با تعارضاتی روبرو کرده و آسیبهایی را برای او به همراه آورده است که بحران هویت یکی از پیامدهای ناگوار آن است. نزار قبانی از جمله بزرگترین شاعران عرب است که این پدیده در گسترۀ شعری او آشکار گشتهاست. آنچه در این تحقیق اهمیت دارد، درک این مسئله است که چه عواملی در اندیشۀ قبانی زمینهساز ایجاد بحران هویت و سرگشتگی در انسان و پیکرۀ جهان عرب و زبونی آنان در میان جهانیان شده است. در این راستا هدف نویسندگان از نگارش پژوهش پیشرو این است که با روش توصیفی- تحلیلی به بررسی ابعاد مختلف این بحران (فردی، ملی- قومی) در اشعار این شاعر و همچنین نحوۀ نگرش وی به این موضوع بپردازند. نتایج تحقیق بیانگر آن است که عوامل زیر در ایجاد بحران هویت قومی و ملی در سرودههای این شاعر نقش اساسی دارد: 1- فضای نابسامان و پر تشتت سیاسی، اجتماعی، فرهنگی، 2- ناسازگاری میان منافع نظام سلطه و فرد، 3- مبتلا شدن اعراب به بحران هویت فردی (نزار شعر خود را شناسنامه و هویت خویش معرفی میکند که به کمک آن در پی احیای هویت اصیل عربهاست)، 4- بیکفایتی، انفعال و ناکارآمدی سران عرب و شکست آنان از اسرائیل و رخنۀ بیگانگان به خاک این کشورها، 5- مشکلات اقتصادی، 6- تشتت، سرگردانی و از بین رفتن عظمت گذشتۀ اعراب و نمادهای قومی آنان.
Identity is a personal and mental idea that a person presents in response to the “who and what” question of their life. In the context of society, this concept makes the individual think about knowing their personality and leads them to display a representation of the quality and quantity of their intelligence, actions, and behavior. It causes man to better understand different conditions by being influenced by their and society's mental and psychological issues. In the first place, identity is considered one of the most basic cultural-personality themes that, regarding its different types, can be harmed and cause crises for the individual and the society. In contemporary Arab world, crucial events and changes have raised several conflicts in Arab identity, resulting in undesirable harms and consequences such as identity crisis for Arab individuals. As one of the most prominent Arab poets, Nizar Qabbani has widely focused on identity crisis in his poetry. The significance of this study was identifying the factors in Qabbani’s thought which have set the stage for exploring identity crisis, the perplexity of human and the Arab world, and their helplessness and contempt in the world. In this regard, this descriptive-analytical study aimed to examine the different aspects of identity crisis (individual and national-ethnic) in Qabbani’s poetry and view. The research findings reveal that: 1. the chaotic and tense political, social, and cultural atmosphere, 2. the incompatibility between the interests of the ruling system and the individual is one of the important factors in the formation of a personal identity crisis. 3. Besides the Arabs’ suffering from a personal identity crisis, Nizar presents his poem as his identity through which he seeks to revive the original identity of the Arabs. 4. The incompetence, passivity, and inefficiency of the Arab leaders; 5. Being defeated by Israel, the occupation of some lands of Arab countries, and the intrusion of foreigners into those lands; 6. The economic problems are among the factors contributing to the national identity crisis; and 7. The disintegration, wandering and losing the past glory of the Arabs and their ethnic symbols play an essential role in creating the ethnic identity crisis in this poet’s poems.
خلاصه ماشینی:
نتـايج تحقيـق بيـانگر آن است که عوامل زير در ايجـاد بحـران هويـت قـومي و ملـي در سـروده هاي ايـن شـاعر نقـش اساسـي دارد: ١- فضـاي نابسامان و پر تشتت سياسـي ، اجتمـاعي ، فرهنگـي ، ٢- ناسـازگاري ميـان منـافع نظـام سـلطه و فـرد، ٣- مبـتلا شـدن اعراب به بحران هويت فردي (نزار شعر خود را شناسنامه و هويت خويش معرفي ميکند که به کمـک آن در پـي احيـاي هويت اصيل عرب هاست )، ٤- بيکفايتي ، انفعال و ناکارآمدي سران عرب و شکست آنان از اسـرائيل و رخنـۀ بيگانگـان به خاک اين کشورها، ٥- مشکلات اقتصادي، ٦- تشتت ، سرگرداني و از بين رفتن عظمت گذشتۀ اعـراب و نمادهـاي قومي آنان.
از آنجا که قباني در اشعار خـود بـه دنبـال دسـتيابي انسان به کمال است ، ضرورت دارد با شناخت عوامل زمينه ساز ايجاد بحران هويت در ديدگاه اين شاعر که آدمي را از اصل خويش دور ساخته و باعث فروپاشي هويت ملي و قومي اعراب در سطح بين المللي شده است ، امکان شکل گيري بحـران هويـت چـه در بعد فردي و چه جمعي به وجود نيايد و ژرف انديشان را با نحؤە نگرش اين شاعر نسبت به اين پديده و انعکاس آن در ساحت اشعارش آشنا سازد.