چکیده:
احتفال بمولد النبی صلّی الله علیه و آله از مراسمهایی است که در جامعه اسلامی رایج است و مسلمانان زیادی در این برنامه شرکت میکنند و حتی اموالی را بهشکرانه میلاد ایشان در این راه انفاق مینمایند. ابنتیمیه با تفسیری خاص از «سنت» و «بدعت»، ضمن بدعت دانستن این مراسم بهدلیل «عدماهتمام پیامبر صلّی الله علیه و آله به این احتفال» و «عدماهتمام سلف بر انجام این مراسم با وجود مقتضی و نبود مانع» با اجرای این مراسمها مقابله کرده و این مراسم را از مصادیق بدعت خوانده است؛ تا جایی که برگزارکنندگان این جشن را بدعتگذار در دین، و کافر دانسته است. اما با تکیه بر آیات شریف قرآن و همچنین منابع معتبر روایی، بهخوبی روشن میشود که این ادعای ابنتیمیه بیاساس است؛ زیرا بنا بر آیاتی که پیامبر صلّی الله علیه و آله را «رحمة للعالمین» میداند و ما را به شکرگزاری و شادی بهواسطه این رحمت الهی ملزم میکند، و همچنین با تکیه بر منابع معتبر روایی، اثبات میشود که شادی بهواسطه میلاد پیامبر امری نیکو و پسندیده است. روایاتی مانند روایت روزهگرفتن پیامبر صلّی الله علیه و آله در روز دوشنبه، روایت تخفیف در عذاب ابولهب بهواسطه آزادکردن «ثویبه» بهخاطر خبردادن از تولد پیامبر صلّی الله علیه و آله و روایت روزه روز عاشورا، شرعی بودن این عمل را اثبات کردهاند. علاوه بر این، دیدگاه و سیره علما در قرنهای متمادی بر این بوده است که به برگزاری جشن تولد پیامبر صلّی الله علیه و آله اهتمام داشته باشند. در اثبات مشروعیت آن نیز کتابهای متعددی نگاشتهاند.
خلاصه ماشینی:
در اصطلاح نیز، مراد از «مولد النبی(» همان زمان تولد ایشان در سال عامالفیل است و منظور از «احتفال بمولد النبی(» برگزاری مراسم جشن همراه با تلاوت قرآن و مدح پیامبر( و همچنین اطعام به حاضران از باب شکرگزاری این نعمت بزرگ است.
وی برای بدعت خواندن مراسم احتفال، دو ادعا دارد که آنها را بیان میکنیم: ادعای اول: عدماهتمام پیامبر( به این احتفال ابنتیمیه دربارۀ احتفال بمولد النبی( معتقد است: آنچه بین مسلمانان از اعیاد و احتفالها شایع است، پیامبر( انجام ندادهاند، بلکه از آن نهی کردهاند.
همچنین، از آنجایی که روزۀ پیامبر( در این روز، از باب شکر و شادی از تولدشان بوده است، انجام اعمال دیگری از قبیل اطعام مسلمانان و فقرا، جمع شدن برای بیان فضایل پیامبر(، و صدقهدادن نیز در این روز جایز است و کسی بین روزهگرفتن و دیگر افعال خیر فرقی قائل نشده است.
ابنحجر عسقلانی این روایت را دلیل بر مشروعیت و استحباب احتفال بمولد النبی( دانسته است که هر سال مسلمانان بهشکرانۀ تولد پیامبر رحمت(، در یک روز خاص به تلاوت قرآن و ذکرگفتن مشغول میشوند.
ادعای دوم: عدماهتمام سلف بر انجام این مراسم با وجود مقتضی و نبود مانع ابنتیمیه قائل است که سلف احتفال بمولد النبی( را علیرغم اینکه مقتضی برای آنها موجود، و مانع نیز مفقود بوده است، انجام ندادهاند؛ در حالی که محبت آنان به پیامبر( از ما بیشتر بوده است.
همچنین عدممشروعیت احتفال بهخاطر اینکه صحابه چنین کاری را انجام ندادند، زمانی صحیح خواهد بود که احتفال را امری «واجب» بدانیم؛ در حالی که کسی این ادعا را ندارد و همۀ کسانی که برای تولد پیامبر(، جشن برگزار میکنند، به «استحباب» آن قائل هستند.