چکیده:
نظرﻳﮥ پخش ازجمله نظریههایی است که موفق شده است علتهای گسترش بیشتر انقلابهای سیاسی، اجتماعی، کشاورزی و فناوری را براساس مولفههای خویش توضیح دهد. در ایران این نظریه بیشتر در حوﺿﮥ نحوﮤ تاثیرگذاری انقلاب اسلامی بر کشورهای مسلمان ارزیابی شده و وارد حوزﮤ طبی نشده است. دادههای این نوشتار از منابع کتابخانهای و تارنماهای معتبر جمعآوری شده و به روش توصیفیتحلیلی بررسی و نقد شده است. هدف این نوشتار پاسخ به این پرسش است که آیا نظرﻳﮥ پخش قدرت شرح و بیان نحوﮤ گسترش طب نوین در ایران عصر قاجار را دارد و اگر چنین است قابلیتهای توضیح آن به چه نحوی خواهد بود. برای پاسخدهی فرض بر این شد نظرﻳﮥ پخش تاکنون موفق شده است علتهای گسترش بیشتر انقلابها را در چارچوب مولفههای خویش قرار دهد؛ بنابراین قادر است تحولات پزشکی ایران را نیز توجیه کند. در ادامه عواملی نظیر اطبا خارجی، اعزام دانشجو به خارج، موسسههای صحی و درمانی، تاسیس دارالفنونها، واکسیناسیون، قرنطینه و برخی عوامل دیگر در قالب سه نوع پخش جـابهجایی، سـلسلهمراتبی و سرایتی بررسی شدند؛ همچنین عواملی نظیر مخالفت مردم و اطبا، کمبود بودجه، فقر، اطمیناننداشتن به خارجیها و برخی عوامل دیگر در حکم موانع در چارچوب نظرﻳﮥ یادشده ارزیابی و تحلیل شدند. حاصل سخن، فرﺿﻴﮥ مدنظر را تایید کرد.
خلاصه ماشینی:
بررسی نحوﮤ گسترش طب نوین در جاﻣﻌﮥ عصر قاجار براساس نظرﻳﮥ پخش نوع مقاله: مقاله علمی نویسندگان ولی اله قهرمانی اصل 1 ناصر صدقی 2 میر اسد اله صالحی پناهی 3 شهرزاد ساسان پور 3 1 دانشجوی دکترای تاریخ، دانشگاه آزاد اسلامی واحد شبستر، ایران 2 دانشیار گروه تاریخ.
هدف این نوشتار پاسخ به این پرسش است که آیا نظرﻳﮥ پخش قدرت شرح و بیان نحوﮤ گسترش طب نوین در ایران عصر قاجار را دارد و اگر چنین است قابلیتهای توضیح آن به چه نحوی خواهد بود.
کلیدواژهها هاگراسترند گسترش طب نوین نظرﻳﮥ پخش عصر قاجار مقدمه اینکه اندیشمندان موفق شوند گسترش پدیده و دستاورد جدیدی را براساس نظریهای توضیح دهند و آن پدیده را در قالب آن نظریه قرار دهند، بیانکنندﮤ این است که پدیده یا ایدﮤ نو برای گسترش و استقرار از اصولی پیروی کرده و ماندگار شده است.
برای توجیه این موانع و چگونگی انتشار و گسترش طب نوین از نظرﻳﮥ پخش هاگراسترند (Hagerstrand) استفاده شد و پرسشی مطرح شد که آیا نظرﻳﮥ پخش موفق میشود نحوﮤ گسترش طب نوین را در ایران عصر قاجار در چارچوب مولفههای خود بگنجاند و اگر چنین است قابلیتهای توضیحدهندگی آن چگونه است.
در راستای پاسخگویی به پرسش یادشده، فرض بر این شد همان طور که نظرﻳﮥ پخش قدرت توصیف نحوﮤ گسترش و رواج انقلابهای سیاسی، اجتماعی، کشاورزی و فناوری را داشته است، بهنظر میرسد توانایی لازم را برای تبیین نحوﮤ تحول طب در ایران عصر قاجار نیز دارد.
نکته دیگر اینکه انتشار طب نوین در ایران عصر قاجار بیش از یک قرن طول کشید که این موضوع باتوجه به مؤلفههای نظرﻳﮥ پخش درخور توجیه بود.