چکیده:
برخی از اصول حقوقی، مرز مفهومی نزدیکی به هم دارند، بهطوریکه گاه مراجعان به چنین اصولی در بهکارگیری آنها دچار سردرگمی میشوند. در این مقاله سعی شده است با استفاده از روش توصیفیـ تحلیلی، مرزهای مفهومی اصول احتیاط و پیشگیری از همدیگر بازشناسانده، و توضیح داده شود که اصل احتیاط، ناظر بر نداشتن قطعیت علمی، از آثار یک اقدام بوده و قبل از شروع عمل اعمال میشود. هرچند اصل پیشگیری نیز ناظر بر قبل از شروع عمل بوده، زمانی به کار گرفته میشود که نسبت به پیامد اقدام، قطعیت علمی وجود ندارد. لذا در مقام شناختن مرزهای این اصول، علیرغم ارتباط طولی بین اصول دوگانه مذکور، به لحاظ وجود سازکارها و پیامدهای حقوقی مشابه، مرزهای شکنندهای بین آنها وجود دارد.برخی از اصول حقوقی، مرز مفهومی نزدیکی به هم دارند، بهطوریکه گاه مراجعان به چنین اصولی در بهکارگیری آنها دچار سردرگمی میشوند.در این مقاله سعی شده است با استفاده از روش توصیفیـ تحلیلی، مرزهای مفهومی اصول احتیاط و پیشگیری از همدیگر بازشناسانده، و توضیح داده شود که اصل احتیاط، ناظر بر نداشتن قطعیت علمی، از آثار یک اقدام بوده و قبل از شروع عمل اعمال میشود. هرچند اصل پیشگیری نیز ناظر بر قبل از شروع عمل بوده، زمانی به کار گرفته میشود که نسبت به پیامد اقدام، قطعیت علمی وجود ندارد. لذا در مقام شناختن مرزهای این اصول، علیرغم ارتباط طولی بین اصول دوگانه مذکور، به لحاظ وجود سازوکارها و پیامدهای حقوقی مشابه، مرزهای شکنندهای بین آنها وجود دارد.
Some legal principles have a close conceptual boundary between them so that researchers sometimes become confused in applying such principles. In this article،using the descriptive-analytic method،it has been tried to recognize the conceptual boundaries of precautionary and preventive principles from each other and to explain that the precautionary principle concerns scientific uncertainty from effects of the act and is exercisedbefore the start of the act. Whereas the preventive principle is applicable in the stage before the start of the act too، it is exercised when there is no scientific certainty to effects of the act. Therefore، in recognizing the boundaries of these principles، in spite of the longitudinal relationship existing between the two principles، there is a fragile boundary between them due to the existence of similar mechanisms and legal consequences.
خلاصه ماشینی:
در این مقاله سعی شده است با استفاده از روش توصیفیـ تحلیلی، مرزهای مفهومی اصول احتیاط و پیشگیری از همدیگر بازشناسانده، و توضیح داده شود که اصل احتیاط، ناظر بر نداشتن قطعیت علمی، از آثار یک اقدام بوده و قبل از شروع عمل اعمال میشود.
به نظر میرسد در حقوق داخلی کشورها، مفهوم عام احتیاط وجود داشته است اما برخی اندیشمندان این حوزه، ریشه این اصل را قانون دهه 1970 کشور آلمان فدرال میدانند که در آن لفظ «Vorsorgeprinzip» به مثابه خاستگاه مفهومی اصل احتیاط تلقی میشود و قابل ترجمه به «اقدام احتیاطی یا پیشبینی یا دوراندیشی» است.
با این حال، امکان اشاره به عباراتی چون «اقدام احتیاطی» و «احتیاط» در اسناد حقوقی کشورها وجود داشته اما آن بار مفهومی که به اصل احتیاط ختم میشود و مربوط به محیطزیست است در کشورهای مختلف وجود نداشته است.
همچنین، هدف اصلی اصل پیشگیری، اجتناب از بهکارگیری جبران خسارات است، بدین معنی که پیشگیری بهتر از درمان است» چرا که امروزه به دلایل معتبر علمی در برخی موارد، امکان برگشتپذیری یا اعاده وضع به حال سابق، یا وجود ندارد یا در صورت بازگشتپذیری، فرآیند امر، خیلی کند و طولانیمدت است و در این مدت طولانی نیز البته حقوق آن نسل در خصوص برخورداری از چنین حقی معطل مانده و پایمال میشود.
در برابر اصل احتیاط، به نظر میرسد برای اصل پیشگیری از حیث مفهوم نظری، مشکلی وجود نداشته باشد اما از حیث عملی باید گفت که این اصل در عمل ممکن است با مشکلات عملیاتی روبهرو شود.
, Principles of International Environmental Law, Cambridge University Press, 2003.