چکیده:
شرکت های بزرگ انیمیشن سازی که دفاتر مرکزی آنها در آمریکا مستقرند، در تولیدات خود مسائل مختلفی را دستمایه داستان ها قرار می دهند که اغلب در حوزه فلسفه قابل تعریف و بررسی اند. یکی از این مفاهیم کلیدی، آرمان شهر و آرزوی به زیستن نسل بشری است. این مقاله با نگاهی موشکافانه، دو انیمیشن «آپ Up» و «مورچه ای به نام زی Antz» را از دو کمپانی معروف انتخاب کرده و با استفاده از روش تحلیل محتوا به بررسی اتوپیا و آرمان شهر در آنها پرداخته است و دیدگاه های آنها را در سه بخش هستی شناسی، انسان شناسی و ارزش شناسی مورد نقد و تحلیل قرار داده است؛ آنگاه مدینه فاضله اسلامی و خصوصیات آن را به عنوان جامعه مورد نظر معرفی نموده است. نتایج، بیانگر تفاوت بنیادی اندیشه های مطرح شده در دو انیمیشن و اندیشه های اسلامی است؛ چراکه در دو انیمیشن که مبتنی بر اندیشه های غربی است، دیدگاه های اومانیستی، مادی گرایی و لیبرالی مطرح اند؛ در حالی که مدینه فاضله مدنظر اسلام، بر پایه خدامحوری و کمالات انسانی است. ازاین رو لازم است در تولید و پخش این انیمیشن ها در این زمینه دقت لازم صورت گیرد.
خلاصه ماشینی:
این مقاله با نگاهی موشکافانه، دو انیمیشن «آپ ـ Up» و «مورچهای به نام زی ـ Antz» را از دو کمپانی معروف انتخاب کرده و با استفاده از روش تحلیل محتوا به بررسی اتوپیا و آرمانشهر در آنها پرداخته است و دیدگاههای آنها را در سه بخش هستیشناسی، انسانشناسی و ارزششناسی مورد نقد و تحلیل قرار داده است؛ آنگاه مدینه فاضله اسلامی و خصوصیات آن را بهعنوان جامعه مورد نظر معرفی نموده است.
کارل در پایان انیمیشن متوجه میشود که آنچه به دنبال آن بوده، رؤیایی بیش نبوده است و لذا گویی تمام رؤیاهای کارل بینتیجه میماند و تمام بهشتی که برای خود ساخته بود، به یکباره فرو میریزد و درنتیجه، بهشت مورد نظر ارزش خود را در نظر او بیاهمیت میکند؛ همانطور که در انیمیشن زی نیز شاهد چنین روندی میباشیم: یک طرف کلونی است که کسلآور و خستهکننده است؛ اما در طرف دیگر، قضیه اینسکتوپیا قرار دارد که نماد جامعه سرمایهداری است؛ جایی که زی آرزومند زندگی در آن است؛ اما وقتی به آنجا میرسد، میبینیم که جایی بجز یک زبالهدانی نیست که عدهای حشره انگل در آنجا زندگی میکنند.
او عین تعلیق و وابستگی به خدای متعال است؛ بنابراین چگونه میتواند خود را محور عالم قرار دهد، در حالیکه در برابر خدا هیچ استقلالی از خود ندارد؟ اتوپیای مطرح شده در این انیمیشنها بیشتر در ابعاد مادی و دنیوی خلاصه میشوند و آسایش دنیوی را دستمایه داستانهای خود قرار دادهاند؛ حال آنکه در اسلام هدف رسیدن به سعادت دنیوی و اخروی است که در سایه کرامت اخلاقی و عمل به دستورات حاصل میشود، نه بر پایه اومانیسم و آزادی در جهت خواستههای مادی و دنیوی، که نتیجهای جز غرق شدن در نعمتهای دنیوی نخواهد داشت.