چکیده:
در دوره معاصر نقد ادبی کانون توجه بسیاری از پژوهشگران قرار گرفته است و آثار ادبی از دیدگاه های مختلفی بررسی می شود.پیشرفت های نقد ادبی، منجر به ایجاد مکتب ساخت گرایی با الهام از نظریات زبان شناسانه "فردینان دوسوسور" گردید. ریخت شناسی یکی از انواع رویکردهای نقد ادبی است که در آن محقق می کوشد روابط متقابل بین واحدهای ساختاری را بررسی و تجزیه و تحلیل کند. در نتیجه بتواند به یکی از مهمترین اهداف پژوهش یعنی تعیین چارچوب علمی برای داستان دست یابد. این شیوه تحلیلی از دهه های نخست قرن بیستم با "ریخت شناسی قصه های پریان " پراپ آغاز شد. روش کار پراپ این گونه بود که او هر قصه را به قسمت های کوچک تقسیم و با یکدیگر مقایسه می کرد. سپس آن ها را براساس ماهیت این قصه ها و روابط متقابل شان با یکدیگر و با کل قصه توصیف می کرد. این پژوهش بر آن است که "باب بازجست کار دمنه"از کتاب کلیله و دمنه را براساس نظریه ولادیمیر پراپ، ریخت شناس روس واکاوی کند.
خلاصه ماشینی:
این پژوهش بر آن است که "باب بازجست کار دمنه"از کتاب کلیله و دمنه را براساس نظریه ولادیمیر پراپ، ریخت شناس روس واکاوی کند.
"گرچه روایت به قدمت خود بشر است ولی روایتشناسی علم نسبتا جوانی است که از عمر آن بیشتر از چند دهه نمیگذرد و اولین بار تودوروف در کتاب "دستور زبان دکامرون" واژه روایتشناسی(Narratology) را به عنوان "علم مطالعه قصه" به کار میبرد که البته تنها به بررسی قصه، داستان و رمان محدود نیست و تمامی اشکال روایت را، از قبیل اسطوره، فیلم، رؤیا و نمایش در بر میگیرد"(اخوت،1371 :7).
پراپ که اصطلاح ریخت شناسی را از گوته گرفته، بعدها از به کار بردن آن اظهار پشیمانی میکند و خود در کتاب ریشههای تاریخی قصههای پریان این گونه به آن اشاره میکند: "باید اقرار کنم که اصطلاح ریختشناسی که من از گوته گرفتم، و زمانی در نزد من بسیار عزیز بود، و من معنایی نه تنها علمی بلکه تا حدی فلسفی و حتی شاعرانه به آن بخشیدم، پس از همه اینها اصطلاح مناسبی نبود.
سی و یک خویشکاری که پراپ در قصههای پریان معرفی میکند به این ترتیب است: 1- صحنهی آغازین(i)،2- غیبت(دورشدن) (e)،3- نهی(k)،4 –نقض نهی(Q)،5- خبرگیری(W)،6- خبردهی(w)،7- فریبکاری(j)،8- شرارت(X)،9- کمبود(نیاز) (x)،10- لحظه پیونددهنده(Y)،11- حرکت قهرمان قصه(↑)، 12- اولین کار بخشنده(D)،13- واکنش قهرمان(H)،14- دستیابی به وسیله سحرآمیز(Z)،15- انتقال از سرزمینی به سرزمینی دیگر(R)،16- کشمکش(مبارزه) (L)،17- علامتگذاری(M)،18- پیروزی(V)،19- رفع شر(E)،20- بازگشت قهرمان (↓)، 21- تعقیب(P)،22- نجات(S)،23- رسیدن به صورت ناشناس(O)،24- دعوی دروغ قهرمانی جعلی(F)،25- کار دشوار(T)،26- انجام کار دشوار(A)،27- شناخته شدن(I)،28- افشاگری(Dv)،29- تغییرشکل(Tv1)،30- مجازات(Pu)،31- عروسی(N) (پراپ، 1368: 203-206).