چکیده:
هدف محققان در این مقاله" بررسی و تحلیل خودآگاهی استعماری و قانون خواهی در اندیشههای
اعتمادالسلطنه "بوده وروش تحقیق روش تحلیلی- تاریخی میباشد. مطالعات "خودآگاهی
استعماری" یکی از حوزههای مطالعاتی جدید درباره اغلب مسائل کشورهای آسیایی و آفریقایی
است. این نگرش انتقادی به مجموعهای از دیدگاههای نظری اشاره دارد که با تاکید بر پیامدهای
استعمارگری به تحلیل گفتمان انتقادی از استعمار میپردازد. این دیدگاه تلاش می کند قدرتی را که
از طریق کشورگشایی بنا شده، نامشروع جلوه دهد. در دیدگاه خودآگاهی استعماری مردم بومی
درگیر مبارزه علیه باورها، ارزش ها، عادات و سنت های فرهنگ تازه واردی می شوند که با فرهنگ
خودشان ادغام شده و چه بسا آن را به چالش کشیده است .
در تحلیل و نتایج این تحقیق می توان گفت برجستهترین مولفهها و زمینهها در پیدایش اندیشه
خودآگاهی استعماری در اعتمادالسلطنه تحت تاثیر سه جریان بوده است که عبارتند از: 1- تاثیر
اقامت در فرانسه 2- تاثیر روابط سیاسی اعتمادالسلطنه با رجال معاصرش 3- فعالیت شخصی و
گروهی اعتمادالسلطنه در نگارش رسالهها و مقالات با اهداف اندیشه خودآگاهی استعماری و بومی
سازی علوم و عمران و آبادانی ایران.
خلاصه ماشینی:
وجه اشترک اندیشه های ملکم خان و اعتمادالسلطنه در زمینه قانون خواهی گرچه اعتمادالسلطنه باملکم خان برسرمسائلی چون محدودیت قدرت شـاه و بحـث قـانون خـواهی و آزادی اختلاف نظر وجود داشت اما به نظر میرسد پیرامون امور کشورداری و جهالت دربار ناصـری و عامه مردم و توسعه کشور بر مبنای الگو قرار دادن پیشرفت اروپاییان و اصول و شـریعت دیـن اسـلام نقطه نظرات مشترکی داشته اند از این حیث اعتمادالسلطنه سخت تحت تاثیر اندیشـه هـای اسـتادش میباشد که در روزنامه خاطرات بارها بدان اشاره نمود.
( اعتمادالسلطنه ،١٣٠٧ ق ، کاداستره ) نتیجه گیری با توجه به مباحث داده های پژوهش حاضر می توان گفت : اهداف و انگیزه های - اعتمادالسلطنه (١٢٥٩-١٣١٣ق ) از تالیف آثار شخصی و رسمی و ترجمه های متعدد و چاپ روزنامه ها آگاهی، تلاش برای عمران و آبادانی ایران ، نفی دخالت انگلستان در امور داخلی ایران ، تنبه و بیداری دربار ناصری و مبارزه با جهل و نادانی بر مبنای گفتمان های نوسازی و اندیشه خود آگاهی استعماری و قانون خواهی مبتنی بر بومی سازی علوم بوده است که از این حیث آثار اعتمادالسلطنه شامل موارد زیر می باشد: ١- آثار شخصی اعتمادالسلطنه و دست نوشته های اعتمادالسلطنه (روزنامه خاطرات ورساله خلسه )٢- آثار رسمی اعتمادالسلطنه (تاریخ چهل ساله ، تاریخ منتظم ناصری و مرآت البلدان و...