چکیده:
از بخش های مهم مطالعات تطبیقی، مطالعه اقتباس مضامین دینی است. اقتباس، بالاترین میزان وفاداری به اصل داستان است و بسیاری از هنرمندان، اقتباس را بهترین شیوه برای انتخاب سوژه میدانند. هدف نوشتار حاضر، بررسی چگونگی اقتباس از یک مضمون مشترک در دو رسانه متفاوت و در دو دوره مختلف میباشد. آثار هنری بسیاری براساس یک مضمون واحد خلق شده اند، اما بدلیل تفاوت رسانه های هنری، در روند اقتباس از آن موضوع، تغییرات زیادی در آنها صورت میپذیرد. این پژوهش با روش توصیفی تطبیقی و بر مبنای اسناد و مدارک کتابخانه یی به تطبیق عناصر بصری «مفهوم توسل » در دو رسانه مدرن و سنتی نگاره های مربوط به دوره صفویه و مجموعه تلویزیونی متعلق به دوره معاصر میپردازد. بطور کلی دیدگاه خاص هنرمندان در روند اقتباس تاثیرگذار است و هر هنرمند از ویژگی های دراماتیک این مضمون برای شرح ذهنیت های خویش به مخاطب، براساس سبک شخصی خود و نوع نگاهش به رسانه هنری دوران خویش بهره میجوید؛ چنانکه میتوان گفت هر یک از هنرمندان در به نمایش درآوردن این باور مذهبی تمامی تلاش خود را بکار بسته اند.
خلاصه ماشینی:
داستان اصلي اين نگاره توسل به امام رضا(ع) براي غلبه بر مشکلات است، وليکن پيشزمينه اثر موضوع نجات مردم را که در دريا گرفتار شدهاند به نمايش گذاشته است.
(رجوع شود به تصویر صفحه) بررسي تطبيقي نگاره «نجات مردم دريا توسط امام رضا(ع)» و مجموعه «همسفر خورشيد» اين دو اثر مفهومي و مهم که داراي ارزش معنوي و نمايانگر سنت مضموني هستند، در قالب يک باور اعتقادي توليد شدهاند و اهميت اين موضوع زماني برجستهتر ميشود که خداوند در آية 35 «سورة مائده» به موضوع توسل اشاره ميکند و هر چيزي که مرضي و مورد توجه خدا باشد و موجب نزديکي به پيشگاه مقدس پروردگار شود را شامل ميگردد.
) شباهتهاي نمادين - بروز مشکلات در هر دو اثر تشابهاتي با يکديگر دارند؛ چنانکه در نگاره مشاهده ميشود مردم بصورت سراسيمه و پراکنده در درياي قيرگون و سياهي در چنگال ديو وحشتناکي گرفتار شدهاند و در اين سريال نيز علي در موتورخانه کشتي دچار تنگي نفس ميشود و با توجهات امام (ع) پيدا شده و نجات مييابد.
) - حضور امام (ع) براي استجابت حاجات متوسلين به ايشان بصورت نمادين در هر دو اثر به تصوير کشيده شده است؛ در نگاره امام رضا(ع) بصورت فردي که هالة نوراني اطراف چهرهاش را احاطه کرده است، مردم غريق در دريا را نجات ميدهد، اما در فيلم بصورت خورشيد در خواب علي و راجو به نمايش درميآيد؛ چنانکه در تيتراژ فيلم نيز تصويري از خورشيد به نمايش گذاشته شده است.