چکیده:
در این مقاله با استفاده از روش تاریخی و مقایسهای تلاش شده تا مهمترین مدعاهایی که در خصوص نقش قدرتهای خارجی در سرنگونی رژیم پهلوی ارائه شده است، بررسی و به این پرسش پاسخ داده شود که: مدعاهای رقیب درباب تاثیر فشارهای خارجی بر وقوع انقلاب ایران کدامند و کدام یک از مدعاها با واقعیتهای تجربی انقلاب ایران مطابقت دارد؟ بدین منظور، ابتدا مهمترین ادعاهای موجود احصاء و بر اساس چارچوب مفهومی تحقیق دستهبندی و بررسی شد. یافتههای تحقیق نشان میدهد که این مدعاها شامل شش دستهاند و از «توطئه قدرت حامی» تا مدعای مخالف آن، یعنی «حمایت جدی و عدم تغییر مواضع قدرت حامی» را در بر میگیرند.بررسی این مدعاها نشان میدهد که همه ادعاهایی که قدرتهای غربی و بهویژه آمریکا را عامل اصلی سرنگونی رژیم پهلوی میدانند با واقعیتهای انقلاب ایران همخوانی ندارد. اگرچه این به معنای بیتاثیری آنها نیست؛ بلکه فشارهای خارجی یکی از علل وقوع انقلاب ایران محسوب میشود. دولت آمریکا تا آخرین لحظه پشتیبان و حامی رژیم شاه بود و به هر طریقی برای ممانعت از سقوط رژیم پهلوی تلاش کرد؛ اما به طور کاملاً ناخواستهای مواضع دولت این کشور در قبال تحولات ایران، راه را برای موفقیت انقلاب اسلامی هموارتر نمود.
خلاصه ماشینی:
بررسی مدعاهای رقیب دربارۀ نقش فشارهای خارجی در وقوع انقلاب اسلامی امیر عظیمی دولت آبادی * فائزه همت پور چکیده در این مقاله با استفاده از روش تـاریخی و مقایسـه ای تـلاش شـده تـا مهـم تـرین مدعاهایی که در خصوص نقش قدرت هـای خـارجی در سـرنگونی رژیـم پهلـوی ارائه شده است ، بررسی و به این پرسـش پاسـخ داده شـود کـه : مـدعاهای رقیـب درباب تاثیر فشارهای خارجی بر وقوع انقلاب ایران کدامند و کدام یک از مـدعاها با واقعیت های تجربی انقلاب ایران مطابقـت دارد؟ بـدین منظـور، ابتـدا مهمتـرین ادعاهای موجود احصاء و بر اساس چارچوب مفهومی تحقیق دسته بندی و بررسـی شد.
وی در مـورد انقلاب اسلامی ایران نیز بر این باور است که پس از دهه ها حمایت بی چون و چـرای ایالات متحده از محمدرضا شاه ، که در طی آن امتیازات نخبگان داخلی به تدریج از بین رفت و قدرت ریاست اجرایی با استفاده از سرمایه گذاری هـا و کمـک هـای خـارجی روبه رشد افزایش یافت ، ایالات متحده شروع به پافشاری بر حقوق بشر نمود که باعـث تضعیف الگوهای نئوپاتریمونیال حکمرانی شد.
اما زمانی که متوجه شدند اوضاع از کنتـرل شاه پهلوی خارج شده است با چرخش در مواضع خود، تلاش کردند تا بـه طـور غیـر مستقیم با رهبری انقلاب ایران ارتباط برقرار کرده و شرایط را برای حفـظ منـافع خـود پس از تغییر رژیم فراهم کنند (محسنی و حاجی نسب ، ١٣٩٦: ١٥٣).