چکیده:
تحولاتی که در قرن 19 میلادی در قاره اروپا روی داد، موجب گسترش میدان رقابت کشورهای اروپایی به دیگر قاره ها به خصوص آسیا شد. از سرزمین هایی که اهمیت زیادی برای دولت های اروپایی داشت، هندوستان بود. در جریان رقابت اروپایی ها (برای سلطه بر هندوستان)، سرزمین های مجاور آن به عنوان گذرگاه به منظور دسترسی برآن سرزمین، اهمیت خاصی یافت. از جمله این نواحی بلوچستان بود. انگلیسی ها که توانسته بودند دست دیگر رقیبان خود را از هندوستان کوتاه نمایند، تصمیم گرفتند برای امنیت بخشیدن به سرحدات هندوستان، منطقه حایلی (به اصطلاح کمربند امنیتی) در مرزهای جنوب غربی تشکیل دهند، و از این زمان سیاست استعماری انگلیس در شرق ایران و بلوچستان آغاز شد.
با تاسیس سلسله قاجار، پادشاهان این سلسله در تلاش بودند تسلط خود را بر مرزهای شرقی کشور گسترش دهند. توجه دولت انگلیس به بلوچستان به عنوان کمربند دفاعی جنوب غربی هند و از طرف دیگر نگاه متمرکز شاهان قاجار به بلوچستان، موجب تقابل سیاست آن ها گردید. انگلیسی ها برای رسیدن به اهداف خود دست به هر اقدامی زدند و نقشه های گوناگونی به اجرا درآوردند، اما به دلیل عملکرد ضعیف حکومت قاجار در برابر دیپلماسی قوی انگلستان، سرانجام این انگلیسی ها بودند که توانستند قسمت مهمی از بلوچستان را به عنوان سپر دفاعی هندوستان از ایران جدا سازند.
خلاصه ماشینی:
انگلیسی ها که توانسته بودند دست دیگر رقیبـان خـود را از هندوسـتان کوتـاه نمایند، تصمیم گرفتند برای امنیت بخشیدن به سرحدات هندوستان، منطقه ی حـایلی (بـه اصـطلاح کمربند امنیتی ) در مرزهای جنوب غربی تشکیل دهند، و از این زمان سیاست استعماری انگلـیس در شرق ایران و بلوچستان آغاز شد.
انگلیسی هـا برای رسیدن به اهداف خود دست به هر اقدامی زدند و نقشه های گوناگونی به اجرا درآوردند، امـا بـه دلیل عملکرد ضعیف حکومت قاجار در برابر دیپلماسی قوی انگلستان، سرانجام این انگلیسی ها بودنـد که توانستند قسمت مهمی از بلوچستان را به عنوان سپر دفاعی هندوستان از ایران جدا سازند.
خطر حمله ی ناپلئون سبب توجه دولت انگلیس و کمپانی هند شرقی به مناطق همجوار هند که احتمال حمله از طریق آن وجـود داشـت شـد، یکی از این سرزمین های همجـوار، بلوچـستان ایـران بـود، و از ایـن زمـان بـود کـه سیاسـت انگلیسی ها در این بخش از ایران آغاز شد و تا پایان دورهی قاجار ادامه یافت .
اما نارضایتی مردم منطقه در نفس امر و مسئله ی استقلال افغانـستان کـه از مـدتهـا پـیش زمینه ی آن فراهم شده بود، و قدرت و نفوذ نایب السلطنه ی هند در پنچـاب و سـند و نـواحی بلوچ نشین ، کم کم توجه شاهان قاجار را به این ایالت جلب نمود و بـه همـین سـبب از اواخـر عهد محمد شاه و اوایل حکومت ناصرالدین شاه، به خصوص از زمـان امیرکبیـر، هیئـت هـایی برای مطالعه ی اوضاع بلوچستان به منطقه اعزام گردید و تلاش شد تـا ایـن ناحیـه بـار دیگـر تحت حاکمیت حکومت مرکزی درآید.