چکیده:
آب زیرزمینی از منابع مهم بهره برداری از آب در مناطق خشک و نیمه خشک است. چشمه های کارستی استان کرمانشاه نقش مهمی در تامین منابع آب استان و بیلان آبخوان ها دارند. هدف از پژوهش حاضر بررسی کیفی منابع آب استان (در دو آبخوان بیستون و سرپل ذهاب) با استفاده از مدل های هیدروشیمیایی و روش های آماری است. بدین منظور، پس از مطالعات میدانی، 22 نمونه آب از چشمه های دائمی منطقه در فصل تر (اردیبهشت ماه 96) برداشت و تجزیه گردید. وضعیت هیدروژئوشیمیایی چشمه ها با استفاده از روش تحلیل مولفه های اصلی بررسی شد. به منظور شناسایی فرآیندهای ژئوشیمیایی حاکم بر آبخوان ها، نمودارهای ترکیبی، نسبت های یونی و اندیس های اشباع کلسیت، دولومیت و ژیپس نمونه ها مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج حاصل، دال بر پایین تر بودن انحلال کانی ها در چشمه های آبخوان بیستون نسبت به محدوده ی سرپل ذهاب به دلیل توسعه ی بیشتر کارست است. فرآیندهایی نظیر انحلال کانی های تبخیری و زمان ماندگاری طولانی در آبخوان های سرپل ذهاب سبب بالا رفتن غلظت املاح در این چشمه ها نسبت به چشمه های محدوده ی بیستون شده است. طبق یافته های پژوهش چشمه های محدوده ی بیستون به دلیل توسعه ی بیشتر کارست، در معرض تغییرات آنی ناشی از ورودی های بارش قرار دارند.
خلاصه ماشینی:
جدول ١: تواتر يوني، تيپ و رخساره منابع آبي آبخوان هاي سرپل ذهاب و محدودة پرآو بيستون رديف محل نمونه برداري غلظت آنيونها غلظت کاتيونها تيپ آب رخساره آب تيپ و رخساره ١ سراب گرم HCO3 > SO4 > Cl Ca< Na+K ٢ قلعه شاهين Cl < SO٤ < Na+K HCO٣ ٣ کاسره Cl < SO٤ < Na+K HCO٣ ٤ قره بلاغ HCO3 > SO4 > Cl Ca< Na+K ٥ دوره SO٤ ٦ ملک نياز خان Cl < SO٤ < Na+K HCO٣ ٧ گرمک Cl < SO٤ < Na+K HCO٣ ٨ پيران Cl < SO٤ < Na+K HCO٣ ٩ گلودره Cl < SO٤ < Na+K HCO٣ ١٠ شب کوره Cl < SO٤ < Na+K HCO٣ ١١ بياضه - بيامه Cl < SO٤ < Na+K HCO٣ ١٢ حاج نعمت خان Cl < SO٤ < Na+K HCO٣ ١٣ چشمه سهراب SO٤ ١٤ برناج Cl < SO٤ < Na+K HCO٣ ١٥ نجيوران SO٤ ١٦ بيستون Cl < SO٤ < Na+K HCO٣ ١٧ سرابله Cl < SO٤ < Na+K HCO٣ ١٨ ورمنجه Cl < SO٤ < Na+K HCO٣ ١٩ خضر زنده SO٤ ٢٠ کميجه Cl < SO٤ < Na+K HCO٣ ٢١ برنجان SO٤ ٢٢ شاه حسين SO٤ مأخذ: نگارندگان تحليل خوشه اي پس از تأييد کارستي بودن منشأ چشمه هاي نمونه برداري شده ، جهت بررسي ويژگيهاي کيفي آب چشمه ها و انجام تجزيه وتحليل هاي آماري و هيدرو شيمياييبر روي آن ها، ابتدا با استفاده از روش HCA، نمونه هاي آب زيرزميني گروه بندي شدند.