چکیده:
عرفان و مضامین عرفانی از دیر باز با ادبیات پیوندی عمیق داشته است. آموزههای عرفانی نه تنها در اشعار شاعر ان برجستة عرفانگرا و عارف گذشته، بلکه در شعر شاعران معاصر نیز از جایگاه ویژهای بر خوردار است. از آنجاکه درونمایة شعر شاعران معاصر بیشتر مسائل اجتماعی و فرهنگی است، در گام اول به نظر میرسد که این شاعران از مضامین عرفانی کمتر بهره بردهاند، لذا انجام این تحقیق به منظور بررسی مضامین عرفانی و جایگاه عرفان در شعر احمد عزیزی، یکی از شاعران شاخص معاصر ضروری به نظر میرسد. بدین جهت، تحقیق پیش رو به روش کتابخانهای و محدودة پژوهش بیشتر پیرامون کتابهای «قوس غزل» و «کفشهای مکاشفه» احمد عزیزی صورت پذیرفته است. احمد عزیزی به عنوان یک شاعر عرفانگرا از فرهنگ عرفانی در اشعارش به طور کامل بهره برده است. علاوه بر این در بیان اندیشههای عرفانی خویش از مولوی و حافظ الهام گرفته است. اهمیت دادن به قطع تعلقات نفسانی و دنیوی، دوری از خلق و خلوت گزینی برای دریافت تجلی حق و مضامینی مانند عشق، وحدت وجود، فنا و بقا، تجلّی، حیرت و رموز عرفانی چون ساقی، می، میکده، خرابات، در اشعارش موج میزند.
خلاصه ماشینی:
از آنجا که درونمایة اشعار شاعران معاصر بیشتر مسایل فرهنگی و اجتماعی است، چنین به نظر میرسد که در بیان نازک خیالیهای شاعرانة خود کمتر از مضامین عرفانی بهره بردهاند و بازتاب مضامین عرفانی در شعر شاعران معاصر کم رنگ است و رنگ و بویی از آموزههای عرفانی کهن در شعر شاعران معاصر به چشم نمیخورد، لذا نگارش این تحقیق به منظور بررسی مضامین عرفانی در شعر احمد عزیزی به عنوان یکی از شاعران شاخص معاصر ضروری به نظر میرسد.
آنگونه که مولانا عقیده دارد که عشق تعریف شدنی نیست و میفرماید: هر چه گویم عشق را شرح و بیان چون به عشق آیم خجل باشم از آن (مثنوی، دفتر اول، 91:1392) عزیزی نیز تحلیل عشق را کاری مشکل میداند و میگوید: عشق تفسیر حوادث در دل است عشق را تحلیل کردن مشکل است (عزیزی، 1369: 325) عشقی که احمد عزیزی از آن میگوید الهی و معنوی است: سراپای وجود من به عشق یار میگردد دل سر گشتهای دارم که بیدلدار میگردد (عزیزی، 1386: 333) صنما ز عشق رویت دل بیقرار دارم که میان مهربانان ز تو انتظار دارم (همان: 345) و به یاری عشق در پی آن است که بنیاد آدم را از عالم بر اندازد: بیا ای عشق خوش غیرت بزن بر خرمن غیرت که تا بنیاد آدم را از این عالم بر اندازیم (عزیزی، 1386: 223) 1-2- تقابل عقل و عشق یکی از شایعترین مضامین و موضوعات عرفانی که در ادبیات عرفانی نمودی گسترده داشته است موضوع تقابل عقل و عشق است.
Key words: Mystical themes, Ahmad Azizi, Contemporary poetry Akeikha.