چکیده:
تاثیر نظام مالکیت ارضی بر تحولات علمی و فرهنگی دوره تیموری شکوفایی علمی و فرهنگی دوره تیموری که گاهی از آن با عنوان رنسانس تیموری یاد می شود ، نیازمند حمایت های اقتصادی بود ، و نمی توان آن را تنها بر اساس علایق فردی برخی از سلاطین تیموری به علم و دانش تبیین کرد . در مقاله حاضر با رویکرد تاریخ نگارانه عقلانیت نقاد توضیح می دهیم که نظام اقتصادی و مالیاتی و زمین داری دوره تیموری ، که نمونه شاخص آن با نام سیورغال شناخته میشود ، گرچه از طرف حکومت مرکزی متناسب با زیست بوم سیاسی و اجتماعی آن دوره و در راستای اهداف اقتصادی و سیاسی حکام اعمال شد ، ولی تبعات پیشبینی نشده ای داشت که یکی از آنها ایجاد زمینه مناسبی برای حمایت از نهادهای علمی و فرهنگی آن دوره بود.
خلاصه ماشینی:
در مقالۀ حاضر بـا رویکـرد تاریخ نگارانـۀ عقلانیـت نقـاد توضـیح میدهیم که نظام اقتصادی و مالیاتی و زمین داری دورة تیموری، که نمونۀ شاخص آن با نام سیورغال شناخته میشود، گرچه از طرف حکومت مرکزی متناسب با زیست بوم سیاسـی و اجتمـاعی آن دوره و در راستای اهداف اقتصادی و سیاسی حکام اعمال شد، ولی تبعات پیش بینی نشده ای داشت که یکـی از آن ها ایجاد زمینۀ مناسبی برای حمایت از نهادهای علمی و فرهنگی آن دوره بود.
ادعای پژوهش حاضـر این است که نظام اقتصادی و مالیاتی و زمین داری در زیست بوم اجتمـاعی سیاسـی و اقتصـادی دورة تیموری، که نمونۀ شاخص آن با نام سیورغال شناخته میشود، ویژگیهایی داشت که زمینـۀ مناسـبی برای حمایت از نهادهای علمی و فرهنگی آن دوره ایجاد میکرد.
مصونیت مالیاتی و قضـایی و نیـز مصـونیت نظـامی بـه صـاحب سیورغال اجازه می داد تا تمام مالیات هایی را که پـیش از ایـن محصـلان حکومـت مرکـزی دریافـت 14 می کردند، به نفع خود از رعایا وصول کنند دلیل استفاده از این نظام اقتصادی را می توان در این دانست که قـدرت تیموریـان بعـد از تیمـور محدود به منطقه خراسان شده بود و دیگر نیاز آن چنانی به وفاداری و اطاعت نخبگـان نظـامی تـرک نداشتند و بیشتر در پی کسب و جذب حمایت نمایندگان عناصر ایرانی جامعه تیموری بخصوص طبقـه مذهبی بودند، به همین دلیل واگذاری سیورغال به رشد فزاینده ای رسـید.