چکیده:
طرح «یک کمربند-یک جاده» که در سپتامبر سال 2013 توسط «شیجینپینگ» رئیسجمهور چین مطرح شد، از دوبخش کمربند اقتصادی «جاده ابریشم جدید و جاده ابریشم دریایی» تشکیل شده است. چین با این طرح، اهداف بزرگی را در زمینه رشد اقتصادی، بهخصوص امنیت انرژی، گسترش حوزه نفوذ و تاثیرگذاری در مناطق مختلف، دسترسی به بازارهای جهانی و نیز ایجاد راههای ارتباطی و حملونقل مقرون بهصرفهتر دنبال میکند. این ایده به دنبال تسهیل و تامین انتقال انرژی، کالا و نزدیکگردانیدن نقاط مختلف کره خاکی به سوی کشور چین است. طرح یادشده شامل دو مسیر است: یک مسیر از سمت سواحل چین و از طریق دریای چینجنوبی و اقیانوس هند به اروپا و دیگری از سواحل چین به اقیانوس آرام جنوبی. پرسش اصلی مقاله حاضر، این است که «با در نظرگرفتن فرصتها و چالشهای مختلف در اجرای طرح "یک کمربند- یک جاده" این مهم چگونه برای امنیت انرژی جمهوری خلق چین سودمند خواهد بود؟» فرضیه پژوهش حاضر بر این مبناست که چین درنظر دارد با اجراییشدن این طرح و با برقراری روابط حسنه؛ بهویژه با کشورهای دارنده انرژی، ایجاد مسیرهای مختلف خشکی و دریایی و متنوعسازی مبادی واردات انرژی، به تامین، تسهیل و افزایش امنیت انتقال انرژی در جهت تامین منافع و منابع مورد نیاز آینده خود بپردازد. برای بررسی این مساله که با استفاده از روش توصیفی - تحلیلی انجام میشود، ابتدا به بررسی وضعیت انرژی چین و سپس ایده جاده ابریشم جدید، بررسی مسیرهای مختلف آن در انتقال و تامین انرژی، کشورها و مناطق تاثیرگذار در باب انتقال و امنیت خطوط در این طرح و همچنین، به توضیح چگونگی تامین امنیت انرژی چین از این طریق پرداخته خواهد شد. در پایان، به این نتیجه میرسیم که چین در تلاش است تا با ایجاد مسیرهای مختلف خشکی و نیز مسیرهای مختلف دریایی و همچنین، واردات انرژی از مناطق گوناگون، از خطرهای احتمالی در مسیر انتقال یا در تامین انرژی خود در آینده دوری کند.
خلاصه ماشینی:
بــا گذشــت زمــان از طــرح ايــن ايــده ، امــروز احيــاي جــاده ابريشــم در چــين از «ايده » به «استراتژي» کلان دست کـم بـراي يـک دهـه آينـده بـدل شـده اسـت ؛ بـه گونـه - اي که نه تنهـا روابـط خـارجي ايـن کشـور زيـر چتـر ايـن اسـتراتژي قـرار گرفتـه ؛ بلکـه توسـعه متـوازن داخلـي و سـيزدهمين برنامـه پـنج سـاله توسـعه چـين نيـز بـر ايـن مبنـا تعريف شده است (علمايي فر، ١٣٩٦: ١٠١).
پيشينۀ تحقيق در رابطه بـا امنيـت انـرژي چـين ، منـابع علمـي نسـبتا متعـددي وجـود دارد کـه در ادامـه بــه تعــدادي از مهــم تــرين آنهــا اشــاره خــواهيم نمــود؛ امــا در ارتبــاط بــا تــأمين امنيــت انرژي چين با توجه به طـرح «يـک کمربنـد-يـک جـاده »، منبـع علمـي وجـود نـدارد کـه همـين موضـوع باعـث شـده تـا مقالـۀ حاضـر نسـبت بـه ديگـر مقـالات در ايـن زمينـه ، متمايز باشد.
در ايـن راسـتا، گسـترش تعامـل بـا کشـورهاي دارنده انرژي که عمـدتا در خاورميانـه و خلـيج فـارس واقـع شـده انـد، مـيتوانـد زمينـه را بــه ســوي وابســتگي متقابــل فــراهم آورد؛ بــه طــوريکــه کشــورهاي خاورميانــه قادرنــد امنيـت انـرژي را بـه عنـوان دغدغـه اسـتراتژيک چـين برطـرف نماينـد و از سـوي ديگـر چــين نيــز متقــابلا قــادر اســت بــه برخــي نيازهــاي اســتراتژيک خاورميانــه در حــوزه تکنولـووژي و سـرمايه پاسـخ گويـد.
نمودار١: مقايسۀ ميزان توليد و مصرف نفت چين ، ٢٠١٦-١٩٩٣ (ميليون بشکه در روز) / ديپلماسـي انـرژي چـين مبتنـي بـر دسـتيابي بـه منـابع انـرژي، سـرمايه گـذاري و انعقــاد قراردادهــاي بلندمــدمت در بخــش هــاي بالادســتي و پــايين دســتي کشــورهاي توليدکننــده انــرژي اســت و منــاطق عمــده نفــت خيــز جهــان بــه عرصــه حضــور شرکت هـاي چينـي بـراي توليـد و اکتشـاف تبـديل شـده اسـت .