چکیده:
در پی تمرکز قدرت، امنیت و انسجامی که ایلخانان به وجود آوردند، زمینه های
رونق تجاری فراهم شد و اقتصاد شهری در بخش های مهمی از قلمرو ایشان رو به رشد
نهاد. رشد تجاری عهد ایلخانان که با اقتدار مغول ها در امپراتوری گسترده آنها ارتباط
مستقیم داشت، رونق جاده های تجاری این عصر را در خود داشت. فعالیت های تجاری این
عصر چه در مسیرهای زمینی و چه دریایی رشد چشمگیری داشت و بخش عمده
انجام می گرفت. مغول ها « جاده ادویه » و « جاده ابریشم » فعالیت های تجاری در دو مسیر
اهتمام ویژه ای به طرق تجاری داشتند و نظر به اهمیتی که برای تجارت قائل بودند در
برقراری امنیت در مسیرهای تجاری می کوشیدند. بیش از یک چهارم درآمد حکومت
ایلخانی از راه مالیات های تجاری به دست می آمد و لذا طبیعی بود که در رونق بیشتر
مسیرهای تجاری تلاش کند. آن چه که این مقاله به آن می پردازد، بررسی وضعیت بخشی
از راه های تجاری عصر ایلخانان است که زمینه های برقراری مناسبات تجاری با ممالک
خارج از قلمرو ایشان را هموار می کردند.
خلاصه ماشینی:
١ اين مقاله مأخوذ از طرح پژوهشي با عنوان :« تجارت و راههاي تجاري در عصر ايلخانان» است که در دانشگاه آزاد واحد شهر ري انجام گرفته است مقدمه پس از شکل گيري حکومت ايلخانان، به اقتضاي شرايط تاريخي و ملاحظات خاصي که براي اين حکومت مطرح بود توجه به تجارت و طرق تجاري مورد اهتمام ويژهاي قرار گرفت و از همان ابتداي حکومت ايشان معيشت تجاري نگاه ويژهاي را به خود معطوف کرد.
- به دنبال امنيت و ثباتي که در قلمرو ايلخانان وجود داشت تجار بلاد هند ترجيح ميدادند کالاهاي خود را از راه خليج فارس به قلمرو ايلخانان وارد کنند و از طريق عراق عجم و آذربايجان به بندر اياس، ترابوزان و بنادر آناتولي بروند و يا از راه خشکي خود را به شاهراه تجاري شرق و غرب (شاخه جنوبي جاده ابريشم ) پيوند دهند.
ب- شاهراه تجاري چين به ايران (جاده ادويه ) به دنبال رونق باستاني تجارت خليج فارس، در عهد اسلامي نيز تجارت اين خطه فعال بود و از قرون سوم و چهارم هجري به بعد ميان مسلمانان و تجار هندي مناسبات مستقيم وجود داشت .
به هر ترتيب تجار چيني و ايراني به طور مستقيم در بلاد يکديگر آمد و شد داشتند يا خير، ميان دو قلمرو روابط تجاري دريايي بسيار گسترده وجود داشت و بخش عظيمي از تجارت غرب و شرق از اين طريق انجام ميشد.
قسمتي از جاده ابريشم نيز از قلمرو ايلخانان ميگذشت و صرف نظر از مناسبات دريايي ايران و چين ، بخش مهمي از تجارت با شرق دور از اين طريق انجام ميشد.