چکیده:
امروزه داستان کوتاه بعد از شعر، مهمترین نوع ادبی شمرده میشود که به طور گسترده در میان مردم رواج پیدا کرده است. داستان کوتاه به عنوان یک داستان فنّی، دارای عناصری مانند طرح و پیرنگ، شخصیّت، جدال، زمان و مکان، زاویه دید، و... میباشد که همه آنها به صورت هماهنگ و سازمان یافته، پیرامون عنصر درونمایه و در خدمت آن در حال حرکت هستند. پژوهش حاضر به بررسی عناصر داستانی در داستان 24 ساعت خواب و بیداری صمد بهرنگی پرداخته است. بیشتر داستانهای بهرنگی سبک رئالیستی دارد. او به یاری شگرد داستاننویسی و به شیوة واقعگرایانه، مسائل عینی و زندگی فقرزده و مشکلات طبقات فرودست جامعه را به تصویر کشیده است. در این مقاله، پس از شرح مختصر عناصر فنّی موجود در داستان 24 ساعت خواب و بیداری، نمونههای مربوط به آن عناصر ارائه میشود. نتایج این مطالعه حکایت از این دارد که داستان 24 ساعت در خواب و بیداری، به عنوان یکی از تأثیرگذارترین و برجستهترین داستانهای بهرنگی توانسته است با بهرهگیری مناسب از عناصر داستانی، به خلق تصویری تحسر برانگیز از نحوة زندگی و امرار معاش کودکان خیابانی و بیسرپناه موفق شود.
خلاصه ماشینی:
بررسی عناصر روایت داستانی «24 ساعت خواب و بیداری» صمد بهرنگی* علی دهقان دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی- واحد تبریز- ایران وحید امیری2 مدرس دانشگاه آزاد اسلامی- واحد ملکان- ایران چکیده امروزه داستان کوتاه بعد از شعر، مهمترین نوع ادبی شمرده میشود که به طور گسترده در میان مردم رواج پیدا کرده است.
بدین طریق میتوان گفت بهرنگی با لمس فقر و تنگدستی خود و دیگران و تحمل محنتها و حسرتهای جانکاه دوران کودکی، تبدیل به نویسندهای متعهد میشود که به نمایندگی از کودکان طبقات فرودست جامعه و بخت برگشتگان و رنجکشان عصر خود و البته تمام دوران، گزارشگر مشکلات و آلام این طبقه نسبتا بزرگ از جامعه ایران است و این گونه است که هیچ یک از شخصیتهای مثبت داستانی که در متن قصههای او ایفای نقش میکنند، از طبقه مرفه و ثروتمند جامعه نیستند؛ بلکه برعکس، «همگی این قهرمانان نماینده طبقه فقیر و استثمار زده جامعهاند»(همان: 111).
لطیف به عنوان قهرمان اصلی که خود نیز وظیفه روایت را بر عهده دارد و در عین حال راوی- نویسنده نیز هست؛ با زبان و لحن صمیمانهای از طریق گفتگو با سایر شخصیتهای حاضر در داستان که محتوی آن رسانای قسمتی از پیام اصلی داستان محسوب میشود؛ و نیز با توصیف صحنههای داستانی، در تحریک احساسات خواننده و تلقین درونمایه داستان از این مسیر نیک عمل نموده و توانسته است با فضاسازی قوی، خواننده را از همان آغاز داستان وارد دنیای جدیدی کرده و او را مجذوب موضوع داستان کند.