چکیده:
رابطة میان قرآن و کتاب مقدس، از جمله موضوعاتی است که همواره مورد توجه مستشرقان و قرآنپژوهان بوده است. در این میان آنجلیکا نویورت در اینباره دیدگاهی متفاوت از اسلاف خود مطرح ساخته است. از دیدگاه نویورت، روایتهای کتاب مقدس در قرآن به صورتهای گوناگونی بازتاب و نمود داشته که تمام این نمودها ناشی از وجود فضای معرفتیای است که قرآن در آن نازل شده است. نویورت این فضای معرفتی را دورة باستان متاخر نامیده که بسیاری از معارف الهیاتی و دینی عهد باستان را به میراث برده است و قرآن بهعنوان مجموعهای شفاهی و پویا با این سنتها در ارتباط و تعامل بوده و به گفتوگو و مناظره با آنها پرداخته است. داستان موسی علیه السلام از جمله مواردی است که نویورت به بررسی آن پرداخته و سعی در تبیین دیدگاهش به صورت مطالعات موردی دارد. این مقاله سعی بر آن دارد دیدگاه نویورت را بررسی و در ضمن داستان حضرت موسی علیه السلام آن را واکاود. بازتاب روایتهای کتاب مقدس بدون تاثیرپذیری قرآن از این کتاب، دیدگاهی است که از بررسی پژوهشهای نویورت قابل دستیابی است.
خلاصه ماشینی:
نویورت برای تبیین این دیدگاه، بهصورت مطالعات موردی میان بخشهایی از قرآن و متون مسیحی ـ یهودی ارتباط برقرار کرده و به مقایسة آنها پرداخته است که از آن جمله میتوان به مقایسة سوره توحید با اعتقادنامه نیقیه، سورة الرحمن و مزامیر و همچنین گزارشهای قرآنی از داستانهای انبیای بنیاسرائیل، از جمله حضرت موسی( اشاره کرد (نویورت و دیگران، 2010، ص732-778؛ نویورت، 2014، ص328-384).
3. گاه نیز داستانها و روایات کتاب مقدسی در قرآن بازخوانی شده است که این بازخوانیها گاه تکمیلی و گاه تصحیحی است؛ که از جمله میتوان به داستانهای حضرت موسی(، عیسی( و مریم( و دیگر انبیای بنیاسرائیل اشاره کرد؛ به این معنا که قرآن داستانهای کتاب مقدسیای را که در میان مردم آن زمان رایج بوده است، دوباره بیان و بازخوانی کرده است (نویورت، 2014، ص324؛ همان، ص253-273، همو، 2000).
با توجه به این موضوع، نویورت معتقد است که داستان گوسالة طلایی توسط خود قرآن بار دیگر با نقطه نظر الهیاتی جدید در مدینه بازخوانی شده است که در این بازخوانی، نهتنها معنایی ژرفتر از گناه بنیاسرائیل و غضب دائمی خداوند به دست داده است، بلکه اصولی را برای فهمی جدید از قوانین و احکام حضرت موسی( بنیان نهاده است که این اصول را غالبا میتوان در اضافات مدنی این داستان به صورت اشارات و مضمونهایی مختصر یافت کرد.