چکیده:
این مقاله شرحی است بر کلام امیرمومنان علی علیه السلام در خصوص اسوة صبر و مقاومت، بهعنوان ویژگی شیعیان واقعی. از منظر امیرمومنان علیه السلام شیعیان در سختیها آرام و وزین و در مشکلات و ناگواریها مقاوم و بردبار، و در رفاه و خوشیها سپاسگزار میباشند. هرچند امروزه این اوصاف در قبال خدمت دیگران، از زمرة ارزشها و هنجارهای اجتماعی محسوب میشود، اما در کلام امیرمومنان علیه السلام این خصلتها نه ازآنروست که آنها، هنجارها و ارزشهای اجتماعی و عقلایی بهشمار میآیند، بلکه هدف و خاستگاه آن ارزشها والاتر و عالیتر از هدف و خاستگاه مدنظر عقلاست و مهم روش دستیابی به آنها با روش عقلا متفاوت است؛ کسب رضایت خدا؛ هدف شیعیان واقعی در کسب فضایل اخلاقی است. آسانترین راهکار کسب فضایل اخلاقی، توجه به رضایت الهی است.
خلاصه ماشینی:
هرچند امروزه این اوصاف در قبال خدمت دیگران، از زمرة ارزشها و هنجارهای اجتماعی محسوب میشود، اما در کلام امیرمؤمنان( این خصلتها نه ازآنروست که آنها، هنجارها و ارزشهای اجتماعی و عقلایی بهشمار میآیند، بلکه هدف و خاستگاه آن ارزشها والاتر و عالیتر از هدف و خاستگاه مدنظر عقلاست و مهم روش دستیابی به آنها با روش عقلا متفاوت است؛ کسب رضایت خدا؛ هدف شیعیان واقعی در کسب فضایل اخلاقی است.
در این راهکار و روش تربیتی، مؤمنان بهگونهای تربیت میشوند که هدف و مقصود اصلی آنها برای انجامدادن اعمال شایسته و کسب فضایل و ارزشها دستیابی به رضای خداوند است و آنان به کسب رضای خداوند بیش از بهدستآوردن نعمتهای ابدی آخرت علاقهمندند.
البته هدفگیری اعمال و رفتار بهسوی رضایت الهی و بیم از غضب الهی مخصوص کسانی است که در ایمان و بندگی خدا به مراتبی از کمال و تعالی رسیدهاند و چنان محبت و عشق به خدا بر دلشان حاکم شده، و لذت انس با معبود سرمستشان ساخته است که در نظر آنان هیچچیز عزیزتر و مهمتر از جلب رضای الهی نیست، ازاینرو در دعاها و مناجاتهای اولیای خدا و نیز در قرآن جلب رضای الهی هدف نهایی مؤمنان راستین معرفی شده است؛ مثلا خداوند در ستایش انسان پرهیزگاری که زکات مالش را میدهد، میفرماید: «وسیجنبها الأتقی الذی یؤتی ماله یتزکی وما لأحد عنده من نعمة تجزی إلا ابتغاء وجه ربه الأعلی» (لیل: 17ـ20)؛ و پرهیزگارتر، از آن [آتش] دور داشته خواهد شد.