چکیده:
در نظریۀ نحو ذرهبنیاد، گرههای پایانی، حاوی مؤلفههای نحوی- معنایی و کوچکتر از تکواژ هستند. بیشتر تکواژها در چندین گره پایانی پخش میشوند؛ بنابراین، تکواژها در درختچهها بازتاب مییابند و نه در یک گره پایانی. هر گره پایانی حاوی یک مؤلفۀ خاص است. این مؤلفهها در یک سلسلهمراتب جهانی به نام توالی نقشها چیده میشوند و از اصلِ یک ویژگیِ واژنحوی-یک مؤلّفه-یک هسته پیروی میکنند. در این نظریه مانند رویکرد کارتوگرافیک، جهانیبودن ساختهای نحوی و چینش ثابت شاخص ـ هسته ـ مـتمم پذیرفته میشود. همچنین، واژگان حاوی درختچههایی است که اطلاعات مفهومی و واجی را در خود دارد. در این راستا، در این نظریه،کوچکترین صورت یک مدخل واژگانی چنین است: ـ اطلاعات واجی، درخت نحوی، اطلاعات مفهومی ـ. به علاوه، بازنمون عملیاتی است که درختهای ساختهشده از رهـگذر نحـو را با درختچههای ذخیرهشده در درون مدخلهای واژگانی پیوند میدهد. این نوشتار سـاختار نحوی ـ معنایی چـند حرفاضافۀ سادۀ زبان کردی (سورانی) را به شیوۀ تحلیلی بر پایۀ نحو ذرهبنیاد میکاود. از آنجا که پیچیدگی ساختواژی نشاندهندۀ پیچیدگی نحوی است و در شـماری از زبانها رابـطۀ بین تکـواژها و هستههای نحوی/مؤلفههای معنایی نمایندۀ آنها یک رابطۀ یک به یک است، در ساخت نحوی زیرین همۀ زبانها باید این رابطه وجود داشته باشد. بررسی دادههای پژوهش حاضر طبق اصل بازتاب بیکر و اصل یکنواختی چامسکی نشان میدهد که اگرچه حروف اضافۀ سادۀ زبان کردی همگی یکتکواژی هستند، همگی، بهجز حروف اضافۀ l{ (در، مکاننما) که یک مؤلفه دارد(مکان)، بیش از یک مؤلفۀ معنایی دارند، یعنی، بین مؤلفههای معنایی/هستههای نحوی و ساختواژۀ آنها رابطۀ یک به یک وجود ندارد. حرفاضافۀ bO: (به، مقصدنما) دو مؤلفۀ مکان و مقصد، حرفاضافۀ l{ (از، مبدأنما) سه مؤلفۀ مکان، مبدأ و مقصد، حرفاضافۀ b{r{w(به سوی) مؤلفههای مکان، مقصد و اندازه و حرفاضافۀ ta (تا) سه مؤلفۀ مکان، مقصد و بست دارد. حرفاضافه w{/b{ (به، با) در حالت ابزاری دارای مؤلفههای ابزار، بهای، اضافه، مفعولی و فاعلی و در حالت بهای دربردارندۀ مؤلفههای بهای، اضافه، مفعولی و فاعلی است. بعلاوه، پژوهش کنونی شیوۀ چینش مؤلفههای این حروفاضافه و دلایل همانندی l{ و w{ را نیز به دست میدهد.
خلاصه ماشینی:
با این مقدمه ، مهم ترین پرسش های مطرح در این پژوهش عبارت اند از: ساختار٤ نحوی -معنایی این حروف اضافه بر اساس مبانی نظری نحو ذره بنیاد چگونه تبیین می شود؟ در این راستا، مؤلفه های سازندٔە این چند حرف اضافه کدامند؟ نقش معنایی و نحوی این مؤلفه ها چیست ؟ ساختار پایگانی و نمودار درختی آنها به چه صورت است ؟ و در نهایت موضوع همانندی صز و صخ چگونه تبیین میگردد؟ این نوشتار شامل پنج بخش است : پس از مقدمه ، بخش اول حاوی مختصری از پیشینۀ پژوهش های انجام شده دربارٔە حروف اضافۀ زبان کردی است .
4. structure میتوان به نمونه هایی مانند خرمدل (١٥٧:١٣٤٧) اشاره نمود که تنها یک تعریف و چند نمونه از حرف اضافه از زبان کردی بیان کرده است ؛ اما از میان گروه نخست نمونه ای مانند امین (١٩٦٠) اگرچه اثری توصیفی است و هیچ چارچوب زبان شناختی ندارد، با عمق بیشتر حروف اضافه را بررسی نموده است ؛ برای نمونه وی کاربردها و نقش های حرف اضافۀ صز را این چنین دسته بندی میکند: (رجوع شود به تصویر صفحه) نگارندگان این پژوهش آثاری مانند امین (١٩٦٠) را برای شناخت زبان کردی و تحلیل مقولات آن بسیار سودمند میدانند؛ اگرچه بر این باورند که زیر بخش های دسته بندی ارائه شده از کاربردهای حرف اضافۀ صز، همپوشی دارند، دسته بندی دقیق نیست و مبنای علمی ندارد؛ چون بیگمان تنوع نقشی دلایل علمی دارد.
In Tromsø Working Papers On language and Linguistics: Nordlyd 34.
Ms. University of Tromsø; in a volume on Argument Structure (John Benjamins); available at http: / /ling.
Nordlyd Tromso University Working Papers in Language and Linguistics, 33(1).