چکیده:
همواره یکی از دغدغههای ثابت فعالان حوزه پدافند غیرعامل، قابلیت اجرایی راهکارهای پدافندی ارائهشده ازسوی مشاوران بوده است و اینکه از نظر افزایش بازدارندگی و کاهش آسیبپذیری، اجرای راهکارهای پدافند غیرعامل چه اندازه مصونیت برای زیرساخت ایجاد می نماید. چه بسیار طرحها و پیشنهادهایی که ازلحاظ فلسفه پدافند غیرعامل از غنا و ظرفیت بالایی برخوردارند اما در بستر جاری زیرساختهای کشور قابلیت پیادهسازی و بهرهبرداری ندارند. ازاینرو با دغدغه اجراپذیر نمودن راهکارهای پدافند غیرعامل و نیز اندازهگیری اثربخشی راهکارها دربرابر هزینه پیادهسازی آنها، بهترین روش تلفیق مفاهیم پدافند غیرعامل و مهندسی ارزش است تا با ارائه یک الگو از مهندسی ارزش، رویکردی خلاق، کارکردگرا و سازمانیافته با هدف شناسایی هزینههای غیرضروری و بالا بردن اثربخشی مجموع راهکارها ایجاد گردد. این پژوهش به روش توصیفی - تحلیلی و با استفاده از مطالعات کتابخانهای و پرسشنامهای سعی دارد تا شاخص هایی برای سنجش سازگاری راهکارهای پدافند غیرعامل را به دست آورد و روندی مفهومی برای سنجش و انتخاب راهکارهای پدافند غیرعامل را پیشنهاد نماید تا بهوسیله آن ارزشمندی راهکارها سنجیده شود. یافتههای این پژوهش بیانگر آن است که راهکارهای پدافند غیرعامل را میبایست از دیدگاه اثربخشی که شامل دو شاخص (توان کاهش احتمال ایجاد خطر و توان کاهش سختی ایجاد خطر) و از منظر کارایی که شامل شش شاخص (هزینه اجرا، وابستگی به روشاوری اجرا، زمان اجرا، نظر کارفرما، آموزشهای مورد نیاز و استمرار فعالیت) هست موردسنجش قرارداد، سپس اولویتبندی و متناسب با ارزش آنها در زیرساختهای مربوطه اجرایی نمود.
خلاصه ماشینی:
تاکنون روشهای مختلفی ازجمله روش سامانه مبتنی بر کیفیت پیشنهاد شده است، اما نگارندگان این مقاله با تجربه حدود هشت سال در پروژههای پدافند غیرعامل بهترین روش را برای سنجش ارزشمندی راهکارها، در اندازهگیری عدد کارایی و عدد اثربخشی هر یک از راهکارها میدانند.
جایگاه مهندسی ارزش درروند مطالعات پروژههای پدافند غیرعامل همانطور که در شکل (1) مشخص است در حلقه آخر قرارگرفته است که این حلقه مرحله تکمیلکننده و پایانی پروژهها پدافند غیرعامل هست و ذینفعان و کارفرمایان پروژه را آگاه میسازد که قرار است بسته راهکارهای پدافندی در برابر هزینه اجرا چه ارزشی را ارائه کنند و چه میزان کاهش خطر به ارمغان آورند.
شاخصهای محاسبه عدد کارایی عبارتاند از: · هزینه اجر · وابستگی به روشاوری اجر · زمان اجر Operability Score Cost implementation Technology reliability Time implementation · نظر کارفرم · آموزشهای مورد نیاز برای پیادهسازی راهکار · استمرار فعالیت پایگاه پس از اجرای راهکار البته باید توجه داشت برای محاسبه دقیقتر این عدد باید از روش میانگین وزنی بهره گرفته شود اما ازآنجاکه اولویتها در پروژههای مختلف، متفاوت است پیشنهاد میشود روش وزندهی به شاخصهای مؤثر در عدد کارایی با کارفرمای هر پروژه بهصورت توافقی تعیین گردد.
جدول 5: ماتریس کارایی – اثربخشی اولویتبندی کیفی راهکارهای خروجی / منبع: (یافتههای پژوهش) شکل 5: فرایند الگو مهندسی ارزش برای راهکارهای پدافند غیرعامل (رجوع شود به تصویر صفحه) منبع: (یافتههای پژوهش) نتیجهگیری مهندسی ارزش، رویکردی خلاق، کارکردگرا و سازمانیافته با هدف شناسایی هزینههای غیرضروری است.