چکیده:
وقوع رویدادهای ویژه ای در فاصله بین قرن 7تا 9هجری توسط برخی علما، گواه تکوین نوعی تفکر دگراندیشانه ودگرخواهانه است که در مواردی قابل انطباق با حوادث تاریخ اروپا در دوره نهضت اصلاح دینی می باشد. تحقیق پیشرو به این پرسش می پردازد که وجوه تمایز و تشابه این پدیده فرهنگی-اجتماعی (خاصه در دوره ایلخانی و تیموری)با نمونه غربی آن چیست و علل ناکامی کدام است؟ یافته های تحقیق حاکی از آن است که تعصب، بی قانونی، استیلایتفکر نقلی و کوتاه مدت بودن جامعه در ایران، ارتباط معنایی با عقیم ماندن اصلاح دینی در آن سرزمین داشته است وبا وجود تلاش های برخی از علمای تأثیرگذار نظیر ابن تیمیه و فضل الله نعیمی به سرانجامی نرسیده است. روش تحقیقدر این پژوهش بر مبنای تحلیل قیاسی و انطباقی با نگاه کل نگر خواهد بود.
خلاصه ماشینی:
نقش علما در اصلاح دینی بین قرن ٧ تا ٩ هجری با تأکید بر ابن تیمیه و فضل الله استرآبادی «ضمن قیاس با نهضت اصلاح دینی در غرب » میلاد پرنیانی گروه تاریخ ، واحد شبستر، دانشگاه آزاد اسلامی، شبستر، ایران .
تحقیق پیش رو به این پرسش می پردازد که وجوه تمایز و تشابه این پدیده فرهنگی-اجتماعی (خاصه در دوره ایلخانی و تیموری) با نمونه غربی آن چیست و علل ناکامی کدام است ؟ یافته های تحقیق حاکی از آن است که تعصب ، بی قانونی، استیلای تفکر نقلی و کوتاه مدت بودن جامعه در ایران ، ارتباط معنایی با عقیم ماندن اصلاح دینی در آن سرزمین داشته است و با وجود تلاش های برخی از علمای تأثیرگذار نظیر ابن تیمیه و فضل الله نعیمی به سرانجامی نرسیده است .
اما مانعی که وجود داشت این بود که عالمان سنی مجتهد نبودند بلکه مقلد بودند، یعنی آنان نیز همانند مردم عوام باید از چهار مجتهدی که پیش تر وفات کرده بودند تقلید می کردند.
با این حال شیعه نتوانست رفرم دینی انجام دهد ولی به واسطه فضل الله استرآبادی به آن نزدیک شد و تسنن نیز موفق به این کار نشد ولی به مدد ابن تیمیه در مرز آن قرار گرفت .
(یوسفی اشکوری، ١٣٨٩) می توان انگاشت که ابن تیمیه نیز طرفدار اصل آزادی ایمان بوده است چراکه سالیان سال بر اثر فقدان این اصل ، زندگی خود را در زندان سپری کرده بود.