چکیده:
زندگی آدمی با اسطوره و آیین عجین شده است؛ اشتراک در مفاهیمی چون رنج، شادی، جنگ، صلح، عشق و سایر عواطف، روزنهای به سوی یک حس مشترک میگشاید که دلیلی برای روی آوردن انسانهای تنها، به جمع میشود و به اسطوره و آیین آنها معنا میبخشد. خون، بخشی از وجود زیستی آدمی و حیات سیال اوست که از پیکر فرد فراتر رفته، به میان افراد رسیده، بخشی از حس مشترک آدمیان را تشکیل داده و به نوبة خود منشأ بسیاری از اسطورهها و آیینهای کهن در زندگی فردی و اجتماعی بشر شده است. اسطورة خون در میان ملتهای مختلف به صورتهای گوناگون نمود یافته است. در میان اقوام ایرانی، اسطورههای مربوط به آن متنوع است که بخشی از آنها در پیکر حماسة ملی ایران بروز و ظهور پیدا کرده است. ریختن خون و نوشیدن آن از جمله موارد تلفیق آیین و اسطوره است که در شاهنامه دیده میشود. این پژوهش با رویکرد تحلیلی ـ تطبیقی همراه با شواهدی از فرهنگهای مختلف به بررسی اسطورة خون و کارکردهای آیینی آن، با توجه به داستانهای شاهنامه پرداخته است. نتیجه تحقیق نشان میدهد که این اسطوره عمدتاً به صورتهای بلاگردانی، دفع شرّ، کینخواهی، سوگواری، حیات و نیروی دوباره، کارکردی آیینی یافته است.
خلاصه ماشینی:
اسطورة خون (بررسی برخی کارکردهای وابسته به خون و نمود آن در شاهنامه ) دکتر حسن حیدری * ـ مژگان صادق پور مبارکه ** دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه اراک ـ دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه اراک چکیده زندگی آدمی با اسطوره و آیین عجین شده است ؛ اشتراک در مفاهیمی چون رنج ، شادی، جنگ ، صلح ، عشق و سایر عواطف ، روزنه ای به سوی یک حس مشترک میگشاید که دلیلی برای روی آوردن انسان های تنها، به جمع میشود و به اسطوره و آیین آن ها معنا می بخشد.
خون ، بخشی از وجود زیستی آدمی و حیات سیال اوست که از پیکر فرد فراتر رفته ، به میان افراد رسیده ، بخشی از حس مشترک آدمیان را تشکیل داده و به نوبۀ خود منشأ بسیاری از اسطوره ها و آیین های کهن در زندگی فردی و اجتماعی بشر شده است .
در این پژوهش برخی از آیین ها و اعمال نمادین مربوط به اسطورة خون ، ریشه یابی شده و به صورت تطبیقی شواهدی از فرهنگ های مختلف یافت شده و سپس نمودهای آن در شاهنامه بررسی شده است .
(شوالیه و گربران ١٣٨٨: ٩١) نشان گذاشتن با خون قربانی برقسمت هایی از بدن مانند پیشانی، صورت ، سر و سینه به منظور «باورداشتن به برکت قرمزی خون که اصل جان است ؛» (مونیک ١٣٧٦: ١٢٤) عملی اعتقادی و برگرفته از آیین های اسطوره ای میباشد.
بنابراین ، ممکن است در اثر ارتباط و تعامل با ایرانیان بخشی از آیین ها و اسطوره های این قوم وارد فرهنگ ایران شده باشد و آنگاه به دنیای حماسه و از جمله شاهنامه راه یافته باشد.