چکیده:
ذخیره مطالبات مشکوک الوصول و هزینه های مرتبط با آن به ترتیب از عوامل کاهنده سود و دارایی های یک بانک می باشند. بانک های کشور برای برآورد ذخیره مطالبات مشکوک الوصول، طبق دستورالعمل بانک مرکزی عمل می نمایند. سوال اساسی این تحقیق این است که آیا ذخیره مطالبات مشکوک الوصول بانک ها برآورد شده براساس دستورالعمل بانک مرکزی، از میزان مطلوبی براساس وضعیت مالی و ریسک بانک برخوردار است یا خیر؟ درصورتی که مقدار این متغیر از مقدار مطلوب فاصله دارد، میزان آن چقدر و ناشی از چه عواملی است؟ در این راستا، از اطلاعات مالی ۱۹ بانک فعال در بازار بورس تهران طی دوره زمانی ۱۳۸۷ تا ۱۳۹۲ و از مدل مرز تصادفی استفاده شد. یافته ها نشان می دهد که بانک ها در سال های مختلف، دارای درجات متفاوتی از ناکارایی در تعیین مقدار ذخیره مطالبات مشکوک الوصول هستند. بانک ایران زمین در سال ۹۰ با میزان ناکارایی ۰.۰۰۰۰۵۴ به عنوان کاراترین و بانک ملت در سال ۹۲ با میزان ناکارایی ۰.۰۴۲۱۷۴۹ به عنوان ناکاراترین بانک در ذخیره گیری مطالبات مشکوک الوصول مشخص شدند.
خلاصه ماشینی:
نکته قابل توجه این است که آیا بانک های با ریسک های متفاوت، باید رویه ای یکسان، برای اخذ ذخیره مطالبات مشکوکالوصول، در پیش گیرند؟ و آیا ذخیره مطالبات مشکوکالوصول واقعی بانک ها برآورد شده براساس دستورالعمل بانک مرکزی از ذخیره مطالبات مشکوکالوصول بهینه و مطلوب نسبی انحراف دارد یا خیر؟ و اگر انحرافی دیده میشود، میزان آن چقدر و ناشی از چه عواملی است ؟ عدم کارایی روش ذخیرهگیری مطالبات مشکوکالوصول، تبعاتی چون عدم ذخیرهگیری مناسب برای پوشش به زیانهای ناشی از مطالبات، تضعیف بنیه مالی بانک از طریق انعکاس سود بیشتر و در نتیجه پرداخت مالیات بیشتر، اثر منفی بر کیفیت نسبت کفایت سرمایه و دیگر موارد خواهد داشت (عبدیراد و میرزایی،١٣٨٨ .
در اینجا، برآورد ذخیره مطالبات 2 مشکوکالوصول تابعی از نسبت های مالی به شرح ذیل است (تسایلاین یه ، ٢٠١٠ : - زیان حاصل از سرمایه گذاری ها بر داراییها (ILit/Ait)، - سپردهها به داراییها(DEit/Ait)، - داراییهای جاری بر داراییها(LAit/Ait)، - تسهیلات پرریسک به داراییها (RLit/Ait)، - کل تسهیلات بر داراییها(TLit/Ait)، عبارت vit در رابطه (٢ نشان دهنده عوامل تصادفی است و فرض میشود که uit به طور مستقل توزیع شده و تاثیرات ناکارآمدی نامنفی (٠ ≤uit ذخیره مطالبات مشکوک الوصول را به دست می آورد، که طبق تعریف باتیز و کوئلی، به صورت زیر تعریف می شود (ابوترابی، ١٣٩١ : 2 uit≈(mit , σu) 3) و عبارت mit است از: 1 Battese and Coelli 2Tsai-lien Yeh (به تصویر صفحه مراجعه شود) این رابطه ، تاثیر اندازه بانک (میزان لگاریتم طبیعی دارایی بانک Ait، نسبت درآمد غیربهرهای بر دارایی (FEEit/Ait)، تعداد شعب (BRAit)، نسبت حقوق صاحبان سهام به دارایی (Eit/Ait) و نسبت کفایت سرمایه ( CAPit)، بر ناکارآیی را بیان میکند.