چکیده:
«فلسفه تصمیم» از مباحث مطالعاتی جدید است. در همین راستا، ارائه تحلیل منسجم و یکپارچه از «فرایند اثرگذاری گرایشهای فطری در تصمیمگیری»، مبحثی نو و حایز اهمیت است. مسئله پژوهش حاضر این است که: از نظرگاه علامه طباطبائی، گرایشهای فطری در تصمیمگیری انسان چه نقشی ایفا میکنند؟ مبتنی بر روش تحلیل محتوا و اسنادی، بررسی آثار علامه طباطبائی ما را به این نتایج رهنمون میکند که از منظر توصیفی، این گرایشها، با واسطه کششهایی که در فرد ایجاد میکنند، در تصمیمگیری انسانها اثرگذارند. دو متغیر «میزان ظهور» و «میزان حضور» گرایشها – با تاثیر ذومراتب و مشکک- در این زمینه تعیینکنندهاند؛ ارائه مدل مفهومی «مولفههای تاثیر تشکیکی یک گرایش فطری در تصمیمگیری» ماحصل این تحلیل است. از منظر توصیهای، این گرایشها، «سنجه» برای تصمیمگیری هستند. در بررسی مصداقی، کارکردهای چند نمونه از گرایشها (گرایش به حقیقت، گرایش به کمال مطلق و گرایش به زیبایی) مورد تحلیل قرار گرفتهاند. به فراخور بخشهای پژوهش، از مدلهای مفهومی و همچنین نمادگذاریهای متعدد در جهت ارائه تحلیلی دیدگاهها بهرهگیری شده است.
خلاصه ماشینی:
در مقام نقد این دوگانه انگاری، باید توجه کرد که گرچه گرایش هـای فطـری، عمومیت داشته ، اصل آنها در همه افراد انسانی وجود دارد (طباطبـائی، ١٣٧٤، ج ٧: ١٢٨ و ج ٥: ٤١٧)، لـیکن ظهـور ایـن گـرایش هـا در افـراد مختلـف ، تشـکیکی و ذومراتب است (مطهری، ١٣٨٠، ج ١: ١٥١-١٥٢).
(رجوع شود به تصویر صفحه) مدل شمارة ٢: تأثیر تشکیکی گرایش های فطری در تصمیم گیری افراد مختلف تحت مولفه «میزان ظهور» در این مدل ، فرد انسانی متشکل از ساحات و ابعاد مختلفی است که هرکـدام تأثیری در تصمیمات دارند.
بـر همـین اساس ، «میزان حضور» گرایش های فطری در شکل گیری تصـمیمات خـاص هـر فرد، به اقتضای شرایط زمانی و مکـانی گونـاگونی کـه فـرد در آنهـا قـرار دارد، متفاوت بوده ، سبب تأثیرگذاری مشکک و دارای شدت و ضعف در تصمیم گیری او میشود؛ در نتیجه ، فرد ثابت (M) به اقتضای شرایط مختلف زمـانی و مکـانی، سطوح مختلفی از گرایش واحد را در تصمیم گیریها حاضر میکند.
(رجوع شود به تصویر صفحه) مدل شماره ٣: مؤلفه های تعیین کنندة «تأثیر تشکیکی یک گرایش فطری » در شکل گیری یک تصمیم خاص در یک فرد با توجه به مشکک و ذومراتـب بـودن هـر دو متغیـر (میـزان ظهـور و میـزان حضور)، تأثیر گرایش فطری G نیز به تناسب این دو متغیر، مشکک و ذومراتـب خواهد بود؛ در نتیجه ، در هر ظـرف زمـانی و مکـانی خـاص ، سـطح خاصـی از تأثیرگذاری را در «شکل گیری تصمیمات مختلف » خواهد داشت .