چکیده:
با اشغال اصفهان توسط افاغنه و تنازعات پس از آن بر سر قدرت، شهرهای با شکوه صفوی، یکی پس از دیگری رو به ویرانی رفت و قاجارها نیز عامدانه این روند را تشدید کردند.با وقوع انقلاب مشروطه ضرورت بازسازی شهرها موجب گردید «قانون بلدیه» در 108 ماده در مجلس شورای ملی اول به تصویب برسد. اما به دلیل عدم حمایت شاه، کمبود بودجه و نارضایتی مردم پس از چهار سال تعطیل شد.با روی کار آمدن سلسله پهلوی «شهر» به عنوان سمبل مدرنیسم مورد توجه قرار گرفت. تقاضاهای عمومی موجب گردید نهادهای متعددی مسئولیت نوسازی شهرها را بر عهده بگیرند. مکانی که تنها 28% مردم ایران ساکن آن بودند، تمام توجهات را به خود جلب کرد. «سازمان بلدیه»، با اختیارات وسیع احیا گردید و اقداماتی در عرصه های فرهنگی، بهداشتی، اجتماعی، اقتصادی و عمرانی انجام داد که دراین مقاله با استفاده از اسناد موسسات دولتی، مطبوعات و جراید قدیمی و کتب خاطرات رجال به آن پرداخته خواهد شد.
خلاصه ماشینی:
مهمتـرين ايـن اقـدامات عبارتنـد از: تهيـه نقشــه بــراي هــر شــهر؛ (اطلاعــات ،س ٠٩، ش ٩٩٩١، ٠ مــرداد ٠٩٠١: ٩) ؛ موظــف شــدن مــالکين بـه پيـاده رو سـازي ، (قهرمـان ميـرزا سـالور، ٠٩١٦) ؛ تسـطيح ،آسـفالت ، نهرسـازي، گـل و درخـت کــاري شــدن خيابــان هــا (ايــران ، س ٠١، ش ٠٩٦٦، ٠١ تيــر ٠٩١٢: ٠) ؛ توســيع خيابــان و کوچــه ها؛ تدوين قانون ممنوعيـت سـاخت خانـه هـاي يـک طبقـه در کنـار خيابـان هـا ي مهـم (اطلاعـات ،س ٠٢، ٩٠ فــروردين ٠٩٠١: ٢؛ اخگــر، س ١، ش ٠١٩١، ٠ خــرداد ٠٩٠٩) ؛ تــدوين قــانون تــرميم خانــه هــاي نيمــه ســاز کنــار خيابــان (اطلاعــات ، س ٠٩، ش ٩٠٠١، ٠ اســفند ٠٩٠١) ؛ پــلاک دار شـــدن خانـــه هـــا(اطلاعـــات ، س ٠٩، ش ٩٦٩٩، ٩ شـــهريور ٠٩٠١) ؛ رنـــگ کـــردن ديوارهـــاي شـهر(قهرمــان ميــرزا ســالور، ج ٠١: ١٩٩٢) ؛ بـرق کشــي خيابــان هــا و کوچـه هــا و ســپس نصــب چــراغ راهنمــايي و راننــدگي بــر ســر تمــام چهــار راه هــا(اطلاعــات ، س ٠٩، ش ٩١٢٠، ٢٦ آبــان ٠٩٠١: ٢) ؛ نصــب ســاعت هــاي بــزرگ در ميــادين شــهرها (صــحت ، ش ٠ و ٢، ارديبهشــت ٠٩١٩: ٢١) ؛ ســاخت اگــو و فاضــلاب شــهري (اطلاعــات ، س ٠٢، ش ٩٩٩٢، ٢١ فــروردين ٠٩٠١: ٩) ؛ ســاخت مســتراح هــاي عمــومي در ســطح شــهر ( ايــران ، س ١، ش ٠٩٩٦، ٠٩ بهمــن ٠٩١٢: ٢) ؛ پل سـازي ، سـد سـازي و بازسـازي پـل هـاي قـديمي ؛ نصـب تـابلو اعلانـات (اطلاعـات ، س ١، ش ٢٠١٩، ٢١ ارديبهشــت ٠٩٠٩: ٩) ايجــاد کيوســک هــاي روزنامــه فروشــي (شــش ســال در دربــار پهلــوي، ٠٩١٩: ٩-٠٢٩) ؛ نصــب تلفــن عمــومي؛ تاســيس آتــش نشــاني و اداره اطفائيــه ؛ ارايــه خدمات حمـل و نقـل شـهري؛ تاسـيس سيسـتم اتوبـوس شـهري و چـاپ بلـيط (اطلاعـات ، س ١، ش ٠٩١١، ٢ مــرداد ٠٩٠٠: ٢) و تنظــيم قــوانيني بــراي ضــوايط اخلاقــي راننــدگان ( اســنادي از انجمــن هاي بلدي، تجار و اصناف ، ٠٩١١، ج ٠: ٢٩٩)و ...