چکیده:
مکانها سازنده بخشی از هویت افرادند؛ اما امروزه مکانهای شهری ازجمله محلات متاثر از شهرنشینی و شهرسازی جدید معنای خود را از دست دادهاند که نتیجه این فرایند، تضعیف هویت مکانی شهروندان امروزی بوده است. با وجود این ممکن است بعضی محلات قدیمی همچنان بهمثابه عناصری هویتبخش به حفظ و ارتقای هویت مکانی شهروندان کمک کنند و به سبب همین نقش مهم، شایسته توجهی دوچندان باشند.
با توجه به اهمیت موضوع، هدف این پژوهش، مطالعه سطح هویت مکانی و عوامل موثر بر آن در یکی از محلات قدیمی سبزوار با نام «محله کلاهفرنگی» است. این پژوهش جزو پژوهشهای پیمایشی است. دادههای میدانی لازم با پرسشنامه و روش نمونهگیری تصادفی ساده، گردآوری و با استفاده از آزمونهای آماری T تکنمونهای، همبستگی پیرسون و همبستگی لامبدا، تحلیل و هویت مکانی با پنج مولفه ارزیابی بیرونی، آشنایی، تداوم با گذشته، تعهد و تعلق به مکان سنجیده شده است.
نتایج نشان میدهد بهجز مولفه ارزیابی بیرونی، سایر مولفههای هویت مکانی در سطح مناسبی قرار دارد و برخلاف تغییراتی که در بافت فیزیکی محله کلاهفرنگی به وجود آمده است، ساکنان این محله همچنان احساس هویت مکانی نسبتا زیادی را تجربه میکنند. همچنین مدت اقامت در محله، مالکیت مسکن، تعاملات اجتماعی و احساس امنیت بر هویت مکانی تاثیرگذار است.
Places form part of people's identity. But today, urban places, including neighborhoods –affected by urbanism and urbanization- have lost their meaning, resulting in the weakening of today-citizens’ place identity. However, some old neighborhoods -as Identity-maker elements- may still maintain and enhance citizens’ place-identity, and due to this important role, this calls for double attention. Regarding the importance of this subject, the aim of this research is to analyze the place identity level, and its affecting factors, in one of the oldest neighborhoods in Sabzevar, named Kolah Farangi Neighborhood .This is a survey research, the required data of which, have been collected by questionnaire with simple random sampling, then analyzed using one-sample T-test and Pearson correlation and Lambda correlation. In the paper, place-identity has been evaluated with five components, including external evaluation, familiarity, past-continuity, place commitment and attachment. Results show that, except of the external evaluation component, other components of place-identity are at the appropriate level and despite the changes that have taken place in the physical context of the Kolah Farangi neighborhood, the neighborhood still has a high level of identity for its inhabitants. Also, the length of residence in a neighborhood, housing ownership status, social interactions and the sense of security, affect the place-identity.
خلاصه ماشینی:
شهر سبزوار، یکی از کهن ترین شهرهای ایران ، نیز در دل خود محلات تاریخی و قدیمی دارد که به نوعی نمـایی از گذشته و فرهنگ این شهر را بازتاب میدهند؛ به طوریکه توجه به آنها در ایجاد حس هویت مکانی در ساکنانشان و حتی هویت شهری در سایر شهروندان مؤثر است ؛ از این رو این پژوهش بر آن است میزان هویت مکانی سـاکنان محله قدیمی کلاه فرنگی را در شهر سبزوار بسنجد تا مشخص شود آیا این محله قدیمی هنوز در ایجاد حس هویـت مکانی در ساکنان خود موفق عمل میکند یا خیر؛ همچنین در این مقاله تأثیر بعضی عوامل بر هویت مکـانی سـاکنان این محله بررسی و تحلیل خواهد شد.
1- Chow&Healy 2- Payton 3- Lewicka 4- Lviv 5- Lwo 6- Wrocaw 7- Breslau, 8- Zachary Lawrence Hathaway 9- Ernawati در ایران نیز پژوهش های متعددی درزمینه هویت محله ای و شهری انجام شده است ؛ به طوریکه کمیلـی (١٣٨٦) در پژوهشی عناصر هویت بخش شهر بندرعباس را بررسی کرده است .
نظریـه هویـت اجتمـاعی نیز ممکن است جنبه مکانی بیابد؛ برای نمونه وقتی گفته میشود هویت محله ای هم هویت مکانی (تعریف خویشتن با قلمرویی مکانی) مدنظر قرار میگیرد و هم هویت اجتماعی (تعریف خویشتن با عضـویت در اجتمـاعی خـاص و 1 Identity Process Theory 2 Breakwell 3- accommodation-assimilation 4- continuity, distinctiveness, self-efficacy and self-esteem 5- Korpela تمایز خود از اجتماعات دیگر).