چکیده:
یکی از موارد فرهنگ و ادب عامه در بین هر قوم، ملت و طایفه ای، ضرب المثل ها هستند.
ضرب المثل گونه ای از بیان است که معمولا تاریخچه و داستانی پندآموز و نکته ای اخلاقی در
پس بعضی از آنها نهفته است. در این مقاله به روش تحلیل- میدانی سعی شده شمار زیادی
از ضرب المثل های گویش لشنی متعلق به بافت قدیم ارسنجان، جمع آوری گردد و بعد از آن،
آوانگاری و مفهوم یابی شود و هم چنین نحوه کاربرد آن در میان مردم تعیین گردد که خود
این ضرب المثل ها شامل نکات اخلاقی هستند که معمولا همراه با طنز است و حاکی از
جهان بینی این طایفه است. هر کدام از این مثل ها نیز اگر به آنها دقت شود، نشان دهندة این
است که بر اساس یک یا چند اصل زیباشناسی چون تناسب، سجع، تکرار، تشبیه و... ساخته
شده اند.
خلاصه ماشینی:
در این مقاله به روش تحلیل- میدانی سعی شده شمار زیادی از ضربالمثلهای گویش لشنی متعلق به بافت قدیم ارسنجان، جمع آوری گردد و بعد از آن، آوانگاری و مفهوم یابی شود و هم چنین نحوه کاربرد آن در میان مردم تعیین گردد که خود این ضربالمثلها شامل نکات اخلاقی هستند که معمولا همراه با طنز است و حاکی از جهانبینی این طایفه است .
پژوهشگران بسیاری تعاریفی از مثل ارائه دادهاند؛ مثلا معین مینویسد که مثل به معنای داستانی است که میان مردم شهرت یافته است و آن را برای ایضاح مطلب و مقصود خود به نظم یا نثر حکایت کنند (معین: ذیل واژه مثل) یا اینکه ذوالفقاری معتقد است که:«مثل یا داستان جملهای است کوتاه، مشهور و گاه آهنگین، حاوی اندرزها، مضامین حکیمانه و تجربیات قومی، مشتمل بر تشبیه، استعاره یا کنایه که به دلیل روانی الفاظ، روشنی معنا، سادگی، شمول و کلیت در بین مردم شهرت و رواج یافته است و با تغییر یا بدون تغییر، آن را به کار میبرند » ( ذوالفقاری،233:1394) در بیشتر تعاریفی که از مثل شده است سخن از اندیشه و جهانبینی است که نشان دهندۀ فرهنگ هر ملت، قوم یا طایفه است و در زبان گسترده و کهن ما نیز هزاران مثل و سخن نغز وجود دارد که هر کدام دارای یک جهان ذوق و اندیشه و ملاحت و حسن تعبیر در ادای مقصود است .
2-3– ضرب المثلهای رایج در فرهنگ شفاهی گویش لشنی تحقیق مورد نظر بر روی ارسنجان و خصوصا روستاهای اطراف آن صورت گرفته است که ضرب المثل و کنایه در محاورات مردم این منطقه به وفور دیده می شود.