چکیده:
یکی از چالشهای مهم عرصه حکومت تنافیهایی است که بین بایدونبایدهای شرعی در باب هنر روی میدهد. اغلب فقیهان در بررسی این تنافیها بین تزاحم احکام مربوط به فقه هنر و تزاحم حقوق مربوط به هنر گسستی نمیافکنند و در همه این تزاحمها از همان قانون اهم و مهم استفاده میکنند. اینکه تزاحم حقوق به چه معنا است و سازوکار برونرفت از آن همان قانون اهم و مهم است یا قانون دیگری است، مسئلهای است که این مقاله بدان پرداخته و کوشیده است با ارائه تعریف مناسبی از تزاحم حقوق هنری الگوریتم فقهی معینی را با آغاز و پایان مشخص برای خروج از تزاحمات حقوق هنری ارائه کند.
خلاصه ماشینی:
الگوریتم برون رفت از تزاحم حقوق هنری محمد عشایری منفرد 1 چکیده یکی از چالشهای مهم عرصه حکومت تنافیهایی است که بین بایدونبایدهای شرعی در باب هنر روی میدهد.
برای طراحی چنین سازوکاری لازم است ابتدا افراد و نهادهای مرتبط با هنر که دارای حقوقی هستند، مشخص شود سپس مبانی قانون اهم و مهم و سازوکارهای دیگری که احتمال مؤثر بودنشان در برونرفت از تزاحم احکام هنری وجود دارد، بررسی و مناسبترین سازوکار از بین آنها انتخاب شود.
در این زوایه دید، فقیه بیش از آنکه بر روی تکلیف هر یک از متولیان امور هنری تمرکز بکند بر روی حقوق هر یک آنها تمرکز میکند تا مشخص کند هر کدام چه حقی دارند و حقشان بر عهدۀ چه کسی است؟ تغییر زاویۀ دید فقیه از حالت نخست به حالت دوم، موجب میشود الزامات فقهی مشخصی بر موضوعِ موردِ بررسی و روشِ استنباط او حاکم شود.
با این حال در دانش فقه تکمسألههایی دیده میشود که در بررسی آنها برخی فقیهان به فراست دریافتهاند آنچه با یکدیگر تزاحم یافته حکم تکلیفی نیست بلکه این یک حق شرعی است که با حق دیگری تزاحم یافته است؛ مثلا در جایی که کنیزی برای شیردادن اجیر شده، حقوقِ مالک کنیز با حقوقِ کسی که او را اجیر کرده است، تنافی مییابد (یزدی 1409، ج 2, ص 619).
4. شروط تزاحم حقوق نگارنده بر آن است که برای تزاحم حقوق، دستکم سه شرط وجود دارد: اول آنکه دو حق هر دو محقَّق شده باشند، دوم آنکه دو حقِّ محقق شده، پس از وقوع تنافی از بین نرفته باشند بلکه هر دو باقی مانده باشند و سوم آنکه دو حق قابلجمع نباشند.