چکیده:
بهره برداری زراعی در اراضی شیبدار مناطق روستایی به دلیل خاک ورزی غیراصولی و زراعت نامناسب، بـر روی حاصـلخیزی خاک و نفوذپـذیری آب تاثیر منفی داشته و موجب تشدید فرسایش خاک میگردد. از مهمترین اقدامات جهت جلوگیری از فرسایش خاک در اراضی شیبدار، ایجاد پوشش گیاهی است که یکی از راهکارهای مهم در این راستا، تبدیل اراضی زراعی به باغی است. بر این اساس در این مطالعه، به بررسی عوامل موثر بر تغییر کاربری زراعی به باغی در اراضی شیبدار مناطق روستایی منطقهی هزارجریب واقع در استان مازندران با استفاده از مدل رگرسیونی چند متغیره و مدل لاجیت پرداخته شده است. عوامل موثر بر تغییر کاربری شامل سه گروه عوامل اقتصادی، اجتماعی و فنی- زیست محیطی است. دادههای مورد نیاز با استفاده از روش نمونهگیری تصادفی طبقهای و از طریق تکمیل 120 پرسشنامه در منطقه هزارجریب شهرستانهای بهشهر و نکا جمع آوری گردیده است. نتایج نشان داد که متغیرهای سن، میزان تحصیلات، درآمد محصولات باغی و کسب اعتبار و منزلت اجتماعی بالاتر ناشی از مالکیت باغ در سطح معنی داری پنج درصد بر میزان تغییر کاربری زراعی به باغی کشاورزان موثر بوده است. در این راستا، سیاستهایی نظیر کاهش هزینه نهادههای باغی، اعطای تسهیلات مالی کم بهره و بلندمدت به کشاورزان، ایجاد مراکز خرید تضمینی و سردخانهها برای محصولات باغی در هر منطقه، افزایش آگاهی کشاورزان از عواقب بهرهبرداری غیر اصولی اراضی شیبدار و نیز، برنامهریزیهایی در جهت ترویج الگوی کشت متناسب با توسعه پایدار توصیه میگردد.
خلاصه ماشینی:
بر این اساس در این مطالعه ، به بررسی عوامل مؤثر بر تغییر کاربری زراعی به باغی در اراضی شیب دار مناطق روستایی منطقه ی هزارجریب واقع در استان مازندران با استفاده از مدل رگرسیونی چند متغیره و مدل لاجیت پرداخته شده است .
نتایج مدل رگرسیونی چند متغیره در جدول شماره (١) نشان می هد که متغیر سن در سطح پنج درصد معنی دار بوده و دارای علامت منفی است که بیانگر آن است که با افزایش سن به علت کهولت سن و ناتوانی کشاورزان و همچنین نیاز به مسئولیت پذیری و زحمت بالای نگهداری باغ ، تغییر الگوی زراعی به باغی کمتر صورت می گیرد.
همانگونه که نتایج این جدول نشان می دهد متغیرهای نوع شغل اصلی ، درآمد ماهیانه شغل اصلی ، درآمد محصولات باغی ، درآمد خالص حاصل از زراعت ، اعطای یارانه دولتی به تجهیزات باغی ، افزایش قیمت زمین با تغییر کاربری ، تفریح و لذت بردن بیشتر در باغ ، ساکن شهر یا روستا بودن ، دانش بومی و اطلاعات محلی ، داشتن ادوات کشاورزی و عوامل فنی- زیست محیطی در سطح معنی داری پنج درصد و متغیر های تعداد اعضای خانوار، تجربه کشاورز، میزان تحصیلات ، استفاده از نظرات کارشناسان ، کسب اعتبار و منزلت اجتماعی بالاتر در سطح معنی داری یک درصد بر تغییر کاربری زراعی به باغی کشاورزان مؤثر بوده است .
Land use changes in the Upper Lamphra Phloeng Watershed, Northeast Thailand: Characteristics and driving forces.