چکیده:
روند توسعه شهری در طی سالهای اخیر سبب پیشروی نواحی سکونتگاهی بهسمت مناطق خطرآفرین شده است. در این میان، شهرهایی که در مناطق کوهستانی قرار دارند، بیشتر با این مشکل مواجه شدهاند. شهر بانه بهمثابة یکی از شهرهای نواحی کوهستانی در غرب کشور، روند شتابان توسعة شهری دارد. با توجّه به اهمّیّت موضوع، در نوشتار پیش رو به تعیین مناطق مستعدّ توسعة نواحی سکونتگاهی در شهر بانه پرداخته شده است. در پژوهش حاضر بهمنظور اهداف مورد نظر از هشت پارامتر لیتولوژی، فاصله از گسل، ارتفاع، شیب، جهت شیب، فاصله از رودخانه، کاربری اراضی و فاصله از راه ارتباطی استفاده شده است. پس از تهیّة لایههای اطّلاعاتی و فازیسازی آنها، با استفاده از مدل AHP به هرکدام از آنها وزن داده شده و سپس وزن بهدستآمده بر روی لایههای اطّلاعاتی اعمال شده است و درنهایت لایههای اطّلاعاتی با استفاده از عملگر گامای فازی باهم تلفیق و ترکیب شده است و نقشة نهایی حاصل شده است. نقشة بهدستآمده از تلفیق لایههای اطّلاعاتی به پنج کلاس تناسب خیلیزیاد، زیاد، متوسّط، کم و خیلیکم تقسیم شده است. ارزیابی کلاسها بیانگر این است که تنها حدود ۳۰% از محدودة مورد مطالعه در کلاسهای با تناسب زیاد و خیلیزیاد قرار دارد که بیانگر این است که شهر بانه بهمنظور اهداف توسعة شهری با محدودیتهای زیادی روبهرو است.
The trend of urban development has led to the emergence of areas facing residential areas in recent years. Meanwhile, cities in the mountainous areas are more likely to face this problem. Baneh is one of the cities of mountainous areas in the west of the country, which has a rapid development of urban development. Considering the importance of the issue, in this research, the areas that are prone to developing settlements in the city of Baneh have been investigated. In this research, in order to achieve the desired goals, eight lithology parameters, distance from fault, elevation, slope, direction, distance from the river, land use, and communication distance have been used. After providing information layers and fuzzing them, they are weighted by using the AHP model, and the resulting weight is then applied to the information layers and eventually the information layers are combined with the use of the fuzzy gamma operator; the final map is obtained. The resulting map combines information layers into five classes, which are very large, medium, low, and very much proportionate. The assessment of classes indicates that only about 30% of the study area is in very high proportion, indicating that Baneh City has many limitations for the purposes of urban development. <strong><em> </em></strong>
خلاصه ماشینی:
تعیین مناطق مناسب به منظور توسعۀ فیزیکی شهرها برمبنای پارامترهای ژئومورفولوژی (مطالعۀ موردی: شهر بانه ) مرتضی اکبریان * - کارشناس ارشد هیدروژئومورفولوژی، دانشگاه تهران ، تهران ، ایران دیانا درتاج - کارشناس ارشد جغرافیای طبیعی، دانشگاه آزاد اسلامی، لارستان ، ایران وصول : ١٣٩١/١٢/١٦ پذیرش : ١٣٩٢/٠٥/٠٧ چکیده روند توسعۀ شهری در طی سال های اخیر سبب پیشروی نواحی سـکونت گـاهی بـه سـمت منـاطق خطرآفرین شده است .
درنهایت هرکدام از لایه ها در نرم افزار Arc GIS بـا اسـتفاده از دسـتور Raster calculator در وزن به دست آمده از طریق مدل AHP ضرب شده و با استفاده از منطق فازی این لایه هـای اطلاعـاتی در محدودة مورد مطالعه باهم تلفیق شدند.
(رجوع شود به تصویر صفحه) - کاربری اراضی و راه ارتباطی: یکی از معایب توسعۀ شهرها در طی سال های اخیر، تخریب زمین هـای کشـاورزی و مراتع مرغوب بوده است ؛ بنابراین توجـه بـه نـوع کـاربری در انتخـاب مکـان بهینـه به مثابـۀ یکـی از ضـرورت هـای برنامه ریزی محسوب میشود.
پس از فازیسازی لایه های اطلاعاتی، با توجه به اینکـه هرکدام از لایه ها دارای ارزش و اهمیت خاصی به منظور تعیین مناطق مستعد بررای اهداف توسعۀ شـهری هسـتند، بنابراین با استفاده ازنظر کارشناسان و با استفاده از مدل AHP به آن ها وزن داده شده است .
ارزیابی نقشۀ نهایی بیانگر ایـن اسـت کـه تنهـا حـدود ٣٠% از محدودة مورد مطالعه در کلاس های زیاد و خیلیزیاد قرار دارد که این مناطق شامل نواحی شهری و حاشـیۀ شهری بانه است .