چکیده:
در چند دهه اخیر با تغییر شرایط اقتصادی، پول با کاهش ارزش شدید مواجه شد و بر تعهدات پولی در طول زمان تاثیر گذاشت. برای مقابله با پیامدهای نامطلوب آن، مسئله جبران کاهش ارزش پول در فقه امامیه و حقوق ایران مطرح می شود. با تغییر یافتن ماهیت پول در طول تاریخ، در مورد مثلی یا قیمی بودن آن نیز بین دانشمندان اختلاف دیدگاه ایجاد شد به طوری که گروهی پول را قیمی می دانند، نظر مشهور قائل به مثلی بودن پول از لحاظ ارزش اسمی است در مقابل فقهایی معتقدند مقوم مثلیت قدرت خرید پول است. اندکی نیز پول را هم مثلی و هم قیمی می دانند، تعداد معدودی نیز معتقدند پول نه مثلی و نه قیمی است. و به تبع این اختلاف نظرها گروهی به لزوم جبران کاهش ارزش پول و گروهی به عدم جواز جبران کاهش
ارزش پول نظر دادند.لیکن با بررسی آیات و قواعد فقهی پیرامون این مسئله روشن شد نه تنها جبران کاهش ارزش پول ربا نیست بلکه حق داین و وظیفه مدیون است. با تغییر دیدگاه فقها، قوانین معدودی در زمینه هایی خاص همچون مهریه به تصویب رسید اما کماکان خلاء هایی در این زمینه به چشم می خورد که با استفاده از راهکارهای حقوقی همچون تعدیل قراردادی و قضایی به منظور هماهنگ کردن قرارداد با شرایط جدید اقتصادی و برقراری مجدد موازنه، بیمه کاهش ارزش پول در جهت کاستن از خطرات تنزل ارزش پول در قراردادها و استفاده از پول الکترونیکی در راستای رسیدن به عدالت اقتصادی تا حدودی این خلاء ها قابل جبران هستند. این پژوهش با روشی توصیفی تحلیلی به ماهیت پول و جبران کاهش ارزش آن در – فقه امامیه و حقوق ایران می پردازد
خلاصه ماشینی:
با تغيير يافتن ماهيت پول در طول تاريخ ، در مورد مثلي يا قيمي بودن آن نيز بين دانشمندان اختلاف ديدگاه ايجاد شد به طوري که گروهي پول را قيمي مي دانند، نظر مشهور قائل به مثلي بودن پول از لحاظ ارزش اسمي است در مقابل فقهايي معتقدند مقوم مثليت قدرت خريد پول است .
و يا کساني که اموالي را به عنوان ولايت ، وصايت و قيمومت دراختيار دارد وظيفه اش در قبال اين پول چيست ؟ آيا صرف نگه داري از اين کفايت مي کند و يا بايد در جهت مصلحت محجور براي جلوگيري از کاهش ارزش آن تدابيري بيانديشد؟ با توجه به مشکلات حقوقي و اقتصادي و اجتماعي پيرامون اين موضوع مسئله اي که به ذهن خطور مي کند اين است که ماهيت پول چيست ؟ ديدگاه فقهاي اماميه در مورد جبران کاهش ارزش پول چيست ؟ و سرانجام حقوق ايران براي جبران کاهش ارزش پول و کاستن از اين نا به ساماني چه تمهيداتي انديشيده است ؟ از اين رو در اين پژوهش سعي شده است ماهيت پول از لحاظ مثلي يا قيمي بودن به درستي تبيين شود.
يعني ارزش کاربردي و توان خريد آن » (تبريزي، موسوي بجنوردي، مرعشي، آصفي، معرفت ١٣٧٥، شماره ٧) ٢- نظر مشهور پول را همچون مسکوکات طلا و نقره مثلي مي دانند اما در مورد مثلي بودن نيز اختلاف نظر است عده اي همچون آيت ا...