چکیده:
هدف از پژوهش پیش رو، بررسی دوگانسازی فعل در زبان فارسی است. نوعی از دوگانسازی، تکرار کامل ترکیبات حاصل از بـ + پایة فعل مضارع است که بهصورت فعل امر، صفت، اسم یا قید کاربرد دارند و با تکرار آنها، واژة جدیدی ساخته میشود که ازنظر مقولة دستوری، معنا یا کاربرد، یا هر سه مورد نسبت به پایه متفاوت است. با توجّه به اینکه این دوگانساختها صورت یا معنایی متفاوت از پایه دارند، میتوان آنها را ساخت نامید. آنچه در پژوهش حاضر از ساخت مدّ نظر است، ساخت مطرح در چارچوب دستور ساخت (خیرت بوی، 2010) است. در پژوهش حاضر دوگانساختهای حاصل از تکرار بـ + پایة فعل مضارع بهمثابة ساخت مطرح شده و ویژگی عمومی صوری و معنایی این دوگانساختها در قالب یک طرحواره بررسی شده است. نتایج پژوهش نشان میدهد که برای همة نمونههای این نوع دوگانسازی کامل در زبان فارسی میتوان طرحوارهای ترسیم کرد که دو بخش صورت و معنا دارد. در بخش معنا، شدّت و انجام کار بیش از حدّ معمول ویژگی کلّی این ساخت است. پژوهش حاضر، پیکرهبنیاد بوده و نمونههای دوگانساخت در متن نوشتاری یا گفتاری تحلیل و بررسی شده است.
The aim of this research is to analyze total reduplication of verbs in Persian. Reduplication in Persian is divided into total and partial reduplication. One kind of total reduplication is the repetition of the word made by <em>be <sub>+ </sub>present verb root</em>. The base word can be an adjective, a noun or an adverb. When these words are reduplicated, they will make new words that are different from base in form, meaning or usage or all of them. So, they can be regarded as constructions that in comparison to the base have a different pair of form and meaning. What we mean by construction is construction in the sense suggested in Construction Grammar and Construction Morphology of Booij (2010). Two questions of the research are: 1- How can we call these kinds of reduplication a construction? 2- Are there any common characteristics among them to have a schema for them? The data is gathered from Persian Linguistics Database of Mostafa Aasi, Soxan Dictionary (2002), Persian texts and conversations by people. The method of the research is descriptive- analytic. <strong> </strong>
خلاصه ماشینی:
دوگان سازی فعل در زبان فارسی در رویکرد صرف ساخت فاطمه شاهوردی شهرکی ١، عالیه کرد زعفرانلو کامبوزیا٢، محمد دبیرمقدم ٣، ارسلان گلفام ٢ ١- دانشجوی دکتری زبان شناسی، دانشکدٔە علوم انسانی، دانشگاه تربیت مدرس ، تهران ، ایران .
نتایج پژوهش نشان میدهد که برای همۀ نمونه های این نوع دوگان سازی کامل در زبان فارسی میتوان طرح واره ای ترسیم کـرد کـه دو بخش صورت و معنا دارد.
C. Zoll فعل امر (کلباسی، ١٣٧١) نامیده میشود؛ امّا این بدان معنی نیست که بخواهیم نشان دهیم دوگان ساخت حاصل ، از تکرار فعل امر پدید آمده است ؛ همچنین منظور از معنای واژٔە پایه ، همان معنای پیش فرض ١ فعل است .
این رابطۀ جانشینی میتواند در قالب سـاخت صرفی درون -واژه ای (٢) بیان شود: (2) [[buy]v er]N ‘one who Vs’ بنابراین در ذهن گویشور انگلیسیزبان ، میتوان برای گروه واژه هایی کـه در (١) فهرسـت شـده انـد، طرح وارٔە انتزاعی (٣) را تصوّر کرد: (3) [[x]v er]N ‘one who Vs’ این طرح واره ، تعمیمی است دربارٔە صورت و معنای اسم های حاصل از فعل که در واژگان موجود است و میتواند برای ابداع نوواژه ها در زبان به کار رود؛ بنابراین ، نوواژٔە تولیدشده ، ضرورتاً به شـیؤە قیاس ٥ با واژه های موجود ساخته نشده ، بلکه براساس طـرح وارٔە انتزاعـی موجـود در واژگـان تولیـد میشود؛ به عبارتی با جایگزینی یک فعل به جای متغیر x، واژه سازی انجام میگیرد.
- طرح واره ای که برای دوگان سازی حاصل از تکرار ترکیب بـ + پایۀ فعل مضارع در چارچوب صرف ساخت میتوان ارائه داد، دارای دو بخش صورت و معنا است .