چکیده:
کورش نامه،سروده تقی سالک (پویا،واپسین اثری است که به تقلید از شاهنامه پدید آمده است. این اثرء درباره برههای از تاریخ ایران (کوچ آریاییها به نجد ایران) و زاد و زیست و پادشاهی کورش (۵۳۰-۵0۸ پ.م) در بحر متقارب و در حالوهوایی حماسی به نظم درآمده است. این نوشتار بر آن است تا با نگاهی به کورشنامه،ضمن معرفی این کناب تا اندازهای حدود و غور کمّی و کیفی آن را برای مخاطب روشن کند.
شاهنامه را میتوان به رود نیل تشبیه کرد، با طول و عرض،عمیق, جاری و تمدنساز. رود نیل از رشته کوههایی در مرکز آفریقا سرچشمه میگیرد. دشتهای فراوانی را مشروب میکند و پس از عبور از سرزمینهای متنوع،سرانجام به دریای مدیترانه میریزد. نیل،زمینة یکجانشینی،پیدایش و توسعة یکی از شگرفترین تمدّنهای گیتی را فراهم آورده است. از این رودخانة عظیم چه بسیار شاخآبهها و جوی و جرها جدا شده که هر یک خود مایة آبادی و حیاتی دیگر است. شاهنامه در فرهنگ ما چنین وضع و حالتی دارد. بیش از هزار سال است که از خراسان چه بسیار فرازوفرودها پس پشت نهاده و از بالکان تا بنگال, قلمروی فرهنگی برای خود پدید آورده؛ شاهنامه در این حوزة فرهنگی,،برای فارسیزبانان هویت،غرور و فرهنگ آفریده است.
خلاصه ماشینی:
این نام، به آثاری که تا پیش از شاهنامۀ فردوسی در ژانر حماسی پدید آمدهاند، اطلاق میشده، اما محبوبیت و عمق نفوذ اثر فردوسی، این اسم عام را برای خود موقوف و منحصر کرده است.
این اثر به تقلید از شاهنامه سروده شده و سراینده کوشیده است تا با استفاده از برههای از تاریخ ایران، حماسهای تاریخی پدید آورد.
پس از فهرست مطالب و پیش از ورود به متن اصلی، چند عنوان مختلف «سرایندۀ این سروده میگوید»، «کوروش شاهنشاه بزرگ هخامنشی»، صفحهای با سرنویس «به نام دادار اورمزد»، «شخصیت تاریخی کورش کبیر»، به ترتیبی که ذکر کردیم، آمده است.
چهار بیت آغاز منظومه کاملا، حالوهوای آفرینش زردشتی دارد ولی در ابیات پس از آن، برخلاف تفکر زردشتی، شب حاصل آفرینش اهریمن و پدیدهای اهریمنی نیست بلکه مطابق باورهای اسلامی، پدیدهای عدمی (حاصل نبود نور و روشنایی) و مایة آرمیدن چشم و دل است: {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} (همان) این در حالی است که به اندک فاصلهای، سیاهی و شب، اهریمنی دانسته شده است: {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} (همان: 39) سراینده در همین بخش، براساس نگرش زردشتی، به دستیاری ایزدان و امشاسپندان در آفرینش اشاره کرده است: {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} (همان: 38) ولی پس از این ابیات، روایتهای اسلامی آفرینش آدم و اخراج او از بهشت به خاطر وی متبادر شده است: {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} (همان: 39) بلافاصله پس از این قسمت، «بخش نخست از سرودة کورش شاه شاهان» آغاز میشود.
برای نمونه «فله» (شیر اول حیوان/ آغوز) که یک واژۀ کهن و نامأنوس است، در پینوشت معنی نشده ولی در همان صفحه، دربارۀ کلمۀ «هوا» در ترکیب «خوشهوا» توضیحاتی داده شده است (( ص 164) همچنین، فهرست نمایه، دقیق و کامل نیست و نیازمند بازنگری است.