چکیده:
دستگاه های نظارتی متعددی برای کنترل امور مالی سازمان ها و دستگاه های اجرائی دولتی استقرار یافته اند. لذا در اکثر کشورها این وظیفه مهم به قوه مقننه محول شده است ، اما بدلیل عـدم تخصـص و مشغله های فراوانی که نمایندگان مجلس در این حوزه دارند، نهادهایی بعنوان بازوی تخصصی، مجلس را در امر نظارت مالی کمک می کنند، درواقع نهادهای عالی محاسباتی بعنوان نهاد ناظر بر عملکرد مالی دولت با رویکردهای نظارتی در جهان مدل های متفاوتی دارند، که در برخی از این مـدل هـا تنهـا بـه نظارت مالی و ابزارهایش اکتفاءمی شود، و در برخی دیگر علاوه بر نظارت مالی، نظـارت قضـایی نیـز جزءکارکردهای نهاد عالی محاسباتی قرار گرفته است . در ایران این نهاد علاوه بر نظارت مالــی صـرفا در حد تطبیق قانونی (حسابرسی رعایت ) از نظارت شبه قضایـی همانند یک دادگاه مالـی که مشروعیت قانونـی اعمال نهادهای مورد نظر را رسیدگـی می کند، نیز استفاده مـی شـود، امـا در آمریکـا از نـوع نظارت مالی و ابزارهای تخصصی آن (حسابرسی رعایت و عملکرد) استفاده می شود.
خلاصه ماشینی:
دیوان محاسبات کشـور دادگـاهی اسـت مالی که مأمور معاینه و تفکیـک محاسـبات اداره مالیـه و تفریـغ بودجـه حسـاب کلیـه حسابداران خزانه بوده و موظف است که هیچ یک از فقرات مخارج معینه ، در بودجه از میزان مقرر تجاوز ننماید و تغییر و تبدیل نیابد و هر وجهی در محل خـود بـه مصـرف برسد و همچنین معاینه و تفکیک محاسبات کلیه ادارات دولتی و جمع آوری اوراق سند خرج محاسبات و صورت کلیه محاسبات مملکتی را به انضمام ملاحظات خـود تسـلیم مجلس شورای ملی نماید.
(جعفری لنگرودی، ١٣٩٤: ٣١٥) دیوان محاسبات کشـور طبـق اصل ٥٥ قانون اساسی زیر نظر مجلس شورای اسلامی بعنوان بـازوی نظـارتی آن عمـل مینماید، به کلیه حساب های وزارت خانه ها، شرکت ها و مؤسسات یا دستگاه هـایی کـه به نحوی از انحاءاز بودجه کل کشور استفاده می نمایند، به ترتیبـی کـه قـانون مقررمـی دارد رسیدگی و حسابرسی می کند.
(ماده یک قانون دیوان محاسبات ) ج – تهیه وتدوین گزارش تفریغ بودجه به انضمام نظرات خـود وارائـه آن بـه مجلـس شورای اسلامی ٢-٣-٣-اهداف دیوان محاسبات آمریکا در مورد اهداف و ارزش هـای بنیـادین دیـوان محاسـبات ایـالات متحـده ، ایـن دیـوان براساس قانون اساسی آمریکا یک سازمان تحقیقاتی ، ارزیابی و حسابرسی کنگره آمریکـا است که در شاخه قانونگذاری دولت ایالات متحده جای گرفته است و اعلام کـرده کـه خودش را وقف حکومت کرد.
K. National Audit Office Public Accountability: United States versus United Kingdom.
Audit Profile: Government Accountability Office of the United States .