چکیده:
حسابرسی و نظارت نهادهای حسابرسی ملی حلقه های حیاتی زنجیره مـدیریت مـالی بخـش دولتی محسوب می شـوند. سیسـتم حسـابدهی و مـدیریت مـالی بخـش دولتی و عمـومی بـدون حسابرسی و اعمـال نقـش نظـارتی قانونگذار بـه درسـتی عمـل نخواهـد کـرد. اصولا حسابرسی بخـش دولتی و عمـومی چهـار هـدف را دنبال می¬کند: استفاده بهینه از منابع عمومی، ایجاد و توسعه مدیریت مالی، اجرای درست و بهینه فعالیت¬ها و عملیات¬های اداری و اجرایی، انتقال اطلاعات به مراجع عمومی و عموم به طور کلی از راه انتشار گزارشـات عینی و بی طرفانه. آن چه مهم است پیشبرد اهـدافی است که حسابرسی در بخش عمومی دنبال می¬کنـد. بـه عبـارت دیگـر، معیـار، نـه بـه کارگیری الگویی مشخص که به خودی خود موضوعیت نداشته و هر کشوری یکی را به تناسب قوانین موجود یا سنن سیاسـی و اخلاقـی خـود برمـی¬گزینـد، بلکـه مـلاک، توانمندی نهادهای نظارتی در اعمال نظارت بر بودجه عمومی است که الگوهای خاص نظارتی یا مراجع نظارتی منتخب تنها طریقی برای رسیدن به آن است. اما قـدر مسـلم وجود شفافیت در روند حسابرسی چه از راه پررنگ کردن نقش قانون¬گذار و کمیته¬های پارلمانی و چه از راه اطلاع¬رسانی درست به هر نحو، ضـامن سـلامت مـدیریت مـالی بخش عمومی خواهد بود. روندی که در اقتصادهای¬ دولتی در بهتـرین حالـت، ناتمـام بوده و هرگز به وضعیت مطلوب راهبر نخواهد شد.
خلاصه ماشینی:
بـه عبارت دیگر، از نقطه نظر وظایف ، نهادهای نظارتی درونی و بیرونی در طـول یکدیگرنـد و نه در عرض هم ؛ وظیفه مراجع نظارتی داخلی اصولا محدود به نظـارت پـیش از خـرج یـا حین خرج است ، یعنی مرحله ای در اجرای بودجـه کـه بـا وظـایف زیـر در ارتبـاط اسـت : بررسی مطابقت درخواست ها برای پرداخت وجه با اعتبارات مصوب و مقـررات قـانونی؛ کارسازی وجوه درخواستی در حدود اعتبارات مصوب ؛ نظارتی که حین پرداخت وجه یا اجرای فعالیت ها و طرح های عمرانی صورت میگیرد و بررسـی مطابقـت عملیـات انجـام شده با اهداف سیاست ها و جداول زمانی مقرر.
الگوی حسابرسی بریتانیایی دارای ویژگیهای ذیل است : وجود یک مرجع ملی حسابرسی تحت ریاست یک نفر که اغلب ذیحساب کـل ٢ نامیده میشود؛ تمامی حقوق ، وظایف و اختیارات ، شخصا به ذیحساب کل واگذار میشود تـا به مرجع حسابرسی به عنوان یک نهاد؛ برای تأمین استقلال ذیحساب کل تضمین های قویای وجود دارد؛ بـه عنـوان مثال ، برکناری وی ممکن است مستلزم تصویب قانون باشد؛ کارکنـان مـورد نیـاز را، خود منصوب میکند و بودجه حسابرسی را برای تأییـد، خـود مسـتقیما بـه پارلمـان تسلیم میکند؛ در تصمیم گیریهایش آزادی عمل دارد و یافته های خود را در گزارشی، مستقیما تسلیم پارلمان می - نماید؛ کارکنان ، حسابداران و حسابرسان ، دارای سوابق حرفه ای هستند؛ تأکید اصلی، روی حسابرسی مالی و حسابرسی عملیاتی است ؛ ایـنکـه منـابع پولی چگونه مورد استفاده قرارگرفته است .
یک کمیته پارلمانی معمولا موسوم بـه کمیتـه محاسـبات عمـومی (PAC) ، بـا مرجع حسابرسی ملی همکاری نزدیک دارد و تمامی هزینه های دولت را مورد ارزیابی قرار میدهد؛ رهبری این کمیته ، نوعا با احزاب مخالف است و بیشتر کار آن مبتنی برگزارش ذیحساب کل است .