چکیده:
این مقاله مفهوم «خرد» را میکاود و آن را در دو دین یهودی و زردشتی با تکیه بر عهد عتیق و گاهان بررسی میکند. در عهد عتیق در سه کتاب سفر تکوین مخلوقات، داستانایوبو نیز امثالسلیمان به موضوع خرد برمیخوریم، اما در گاهان شواهد بیشتری درباره خرد وجود دارد تا نگرش زردشتیان در این موضوع را برای ما روشن کند. با کنار هم قراردادن این شواهد متنی در باب مفهومی واحد (خرد) میتوان جایگاه این انگاره را در دین یهودی و زردشتی تبیین و با هم مقایسه کرد. همانند دین زردشتی، در یهودیت نیز به حکمت عملی توصیه شده است، اما این دو دین در آفرینش خرد با هم همرای نیستند؛ برای شخص زردشتی از ابتدای آفرینش مقدر شده است که خردمند باشد اما در دین یهود آدمی در نتیجه ارتکاب گناه صاحب خرد میشود.
خلاصه ماشینی:
در عهد عتیق در سه کتاب سِفر تکوین مخلوقات، داستان ایوب و نیز امثال سلیمان به موضوع خرد برمیخوریم، اما در گاهان شواهد بیشتری درباره خرد وجود دارد تا نگرش زردشتیان در این موضوع را برای ما روشن کند.
همانند دین زردشتی، در یهودیت نیز به حکمت عملی توصیه شده است، اما این دو دین در آفرینش خرد با هم همرأی نیستند؛ برای شخص زردشتی از ابتدای آفرینش مقدر شده است که خردمند باشد اما در دین یهود آدمی در نتیجه ارتکاب گناه صاحب خرد میشود.
جایگاه خرد در آفرینش بنا بر متون گاهانی، نیروی محرک آفرینش همان خرد اهورهمزدا است، چنانکه در بندهای زیر میخوانیم: یسنای ۳۱ بند ۷: «آن کسی که در روز نخست به درخشیدن و نورانیگشتن این بارگاه نغز اندیشید کسی است که از نیروی خرد خویش راستی بیافرید.
نیز در یسنا ۴۸ بند ۳ آمده است: «از برای مرد دانا به واسطه اشه مقدس تعلیم اهورای نیکخواه مثل تو کسی ای مزدا که از نیروی خرد پاکاندیش خویش به حکمت سرّی آگاهی بهترین تعلیمات است».
جایگاه خرد در پاداشبخشیدن خرد همراه با برکت و نعمت، موجب رستگاری، جاودانگی و راهیافتن به بهشت خواهد شد و با رواج خردِ نیک، دین بهی نیز در جهان رواج خواهد یافت، چنانکه در یسنای ۳۳ بند ۹ آمده است: «خرد تو ای مزدا به همراهی آن دو یاوران خوشیبخش (خرداد و مرداد) که از پرتو آنان کشور راستی در فزایش و بالش است باید بهترین منش را نصیب کسی سازد که من وی را به راه راست آورم ...