چکیده:
هدف از این مقاله ارائه تبیینی روششناختی از فرایند تحلیل مفاهیم تربیتی در فلسفه تربیت با رویکرد اسلامی بر
مبنای نظریه ادراکات اعتباری علامه طباطبایی است. تحقیق با روش استنتاجی (تحلیل پیشرونده) انجامشده است و
پس از اشاره به مدعای اصلی نظریه مزبورء به استنتاج دلالتهای آن» در ارتباط با روششناسی این نوع تحلیل مفهومی
میپردازد. اهم یافتهها: ۱- بر اساس نظریه ادراکات اعتباری و تبیین خاص آن از رابطه بین واقعیتها و ارزشهاء مفاهیم
تربیتی» از نوع اعتباریات مابعدالاجتماع تلقی میشوند که فرایند پردازش آنهاء در همه جوامع بشری به شیوه استدلالی
جدل, باملاحظه مجموعهای از واقعیات و مربوط به نیازها و اغراض و مصالح ناظر به زندگی مطلوب انسان و نیز
با توجه به استعدادها و شرایط واقعی بر آدمی» در جهت تنظیم و هدایت روابط انسانی دارای اثر نسبتا پایدار
در ابعاد شخصیت دیگران» جعل و ابداع عقلایی میشود؛ ۲- مفاهیم تربیتی دارای این ویژگیها هستند: اعتباری و
هنجاری بودن و درنتیجه عدم امکان اتصاف به صدق و کذب؛ رابطه تولیدی و ضروری نداشتن با قضایای بدیهی و نظری؛
امکان تحول و تغییر و امکان ارتباط روانشناختی جعل این نوع مفاهیم با نظر به مجموعه واقعیات و نیازهای وجود
انسان؛ ۳- اهم ملاکهای اعتباربخشی اینگونه مفاهیم عبارتاند از: الف- موجه بودن ارزشها و گزارههای پشتیبان؛ ب-
سازگاری آنها با سایر ارزشهای مقبول اجتماعی؛ ج- کارآمد بودن این مفاهیم. در نهایت با تاکید بر تمایز میان عناصر
ثابت و متغیر در نیازهای بشری و تفکیک نسبیت مفهومی از نسبیت مصداقی, جایگاه ثبات و نسبیت در فرآیند
تحلیل مفاهیم تربیتی، مشخص شد.
خلاصه ماشینی:
اهم يافته ها: ۱- بر اساس نظريه ادراکات اعتباري و تبيين خاص آن از رابطه بين واقعيت ها و ارزش ها، مفاهيم تربيتي، از نوع اعتباريات مابعدالاجتماع تلقي مي شوند که فرايند پردازش آن ها، در همۀ جوامع بشري به شيوه استدلالي جدل ، باملاحظه مجموعه اي از واقعيات و حقائق مربوط به نيازها و اغراض و مصالح ناظر به زندگي مطلوب انسان و نيز با توجه به استعدادها و شرايط واقعي تأثيرگذار بر آدمي ، در جهت تنظيم و هدايت روابط انساني داراي اثر نسبتاً پايدار در ابعاد شخصيت ديگران ، جعل و ابداع عقلايي مي شود؛ ۲- مفاهيم تربيتي داراي اين ويژگيها هستند: اعتباري و هنجاري بودن و درنتيجه عدم امکان اتصاف به صدق و کذب ؛ رابطه توليدي و ضروري نداشتن با قضاياي بديهي و نظري ؛ امکان تحول و تغيير و امکان ارتباط روان شناختي جعل اين نوع مفاهيم با نظر به مجموعه واقعيات و نيازهاي وجود انسان ؛ ۳- اهم ملاکهاي اعتباربخشي اين گونه مفاهيم عبارت اند از: الف - موجه بودن ارزش ها و گزاره هاي پشتيبان ؛ ب - سازگاري آن ها با ساير ارزش هاي مقبول اجتماعي ؛ ج - کارآمد بودن اين مفاهيم .