چکیده:
تحقیق حاضر با هدف بررسی و مقایسه زمینههای ادبی شکلگیری پایدیا در یونان باستان و آموزههای حکمی و تربیتی
در ایران باستان, با تاکید بر حماسههای ایلیاد و اودیسه و شاهنامه و بهروش تحلیل (مفهومی, و تطبیقی) به
انجام رسیده است. بر این اساس» ابتدا مفاهیم» پیشینه» انواع و زمینههای شکلگیری پایدیا در یونان (ایلیاد و اودیسه)
و آموزههای تربیتی در ایران (شاهنامه) در چهار بعد جسمانی, هنری, اخلاقی و عقلانی بررسی شد. سپس وجوه اشتراک
و افتراق این زمینهها و آموزهها در این دو اثر حماسی استخراج و معرفی شدند. در وجوه اشتراک» در پایدیای یونانی و
آموزههای حکمیو تربیتی ایران جنبههای حماسی بر دیگر ژانرهای ادبی غلبه دارد» هم چنین در هر دو فرهنگ» از بستر
تمثیل برای آموزش بهره گرفته میشود. در بعد جسمانی» در ادبیات هر دو ملت, انسان متعالی در تن سالم و روح پاک
جلوهگر است. در بعد اخلاقی» میتوان از آموزههای انسانی و نمونههای جوانمردی و اخلاق والا در خلال داستانها و
اشعار حماسی هر دو ملت یاد کرد. در بعد عقلانی, متون ایران باستان به عقل و خرد اهمیت زیادی میدهند. در ادبیات
یونان نیز به مقوله خردپروری و بیان عوارض آن پرداخته شده است. این خردورزی مناسب با بستر فرهنگی تربیتی دو
ملت نمود مییابد. چنان که در شاهنامه بارزترین نشانههای خردمندی مختصر و پرمعنا گویی است. در پایدیای یونانی؛
جلوههای این خردورزی در مبانی حکمیآشکار میشود. همراهی عقل و صبر و مدارا کردن با مردم و کار ارزشمند و
عدالت و تعادل در رفتار و زندگی به واسطه خردمندی از موارد مشترک در هر دو فرهنگ و مبانی تربیتی آنهاست. در
وجوه افتراق» در ادبیات یونان مولفهها جزئیتر و کارکردیتر» و اسطورهها فردیتر هستند.ء در حالی که در ایران مباحث
تعلیمی کلیترند و اسطورههای جمعی نمود بیشتری دارند. در بعد هنری» شاهد مفاهیم گستردهتری در ادبیات ایران
نسبت به فرهنگ یونانی هستیم.
خلاصه ماشینی:
بر اين اساس ، ابتدا مفاهيم ، پيشينه ، انواع و زمينه هاي شکل گيري پايديا در يونان (ايلياد و اوديسه ) و آموزه هاي تربيتي در ايران (شاهنامه ) در چهار بعد جسماني ، هنري ، اخلاقي و عقلاني بررسي شد.
با توجه به مراتب فوق ، آموزه هاي برگرفته از اين دو حماسه که زمينه ساز پايدياي يونان باستان شده اند، در چهار بخش جسماني، هنري، اخلاقي و عقلاني بررسي ميشوند: جنبه جسماني يکي از بخش هاي تشکيل دهنده فضيلت در ايلياد و اوديسه ، نيرومندي است که با عناوين ديگري مانند شجاعت پهلواني و دليري نيز در اين آثار حماسي آمده است .
بدو گفت روشن روان آن کسي که کوتاه گويد به معني بسي کسي را که مغزش بود پرشتاب فراوان سخن باشد و ديرياب چو گفتار بيهوده بسيار گشت سخن گوي در مردميخوارگشت (فردوسي، ۱۳۸۶، دفترششم ، ص : ۱۸۰۵) - همراهي عقل و صبر و مدارا کردن با مردم مدارا خرد را برادر بود خرد بر سر جان چو افسر بود (فردوسي، ۱۳۸۶، دفتر ششم ، ص : ۱۸۰۷) - تعادل در رفتار و زندگي نتيجه خردمندي نه شادان کند دل بنايافته نه گر بگذرد زو شود تافته (فردوسي، ۱۳۸۶، دفتر ششم ، ص : ۱۸۰۶) پاسخ به سؤال سوم تحقيق : وجوه اشتراک و افتراق زمينه هاي شکل گيري پايديا در يونان باستان ، با تاکيد بر حماسه ايلياد و اوديسه با آموزه هاي حکمي و تربيتي در ايران باستان ، با تاکيد بر شاهنامه کدامند؟ با بررسي ادبيات باستاني ايران و يونان ، در مييابيم که در هر دو حوزه ، جنبه هاي حماسي بر ديگر ژانرهاي ادبي غلبه دارد.