چکیده:
پیروی محض از آرای فقهی مذاهب اربعه با روح تعالیم اسلام سازگاری ندارد؛ اما با این وجود، اکثر قریب به اتفاق مسلمانان اهل سنت، از یکی از ائمه اربعه تقلید می کنند و خود را در مسائل فقهی، محصور در مذاهب اربعه کردهاند. ابنتیمیه با روش اهل سنت مخالفت کرده و تقلید از ائمه اربعه را نادرست می داند. وی در مخالفت با اهل سنت به گونه ای عمل کرده که از جاده انصاف خارج شده است. او گاهی اهل سنت مقلد ائمه اربعه را کافر شمرده که واجب است از این کارشان توبه کنند. گاهی آنها را مرتد دانسته و گاهی نیز آنها را اهل بدعت، خطاب کرده است. این در حالی است که نسبت دادن تکفیر و ارتداد به مسلمانان در روایات متعددی نهی شده است؛ تا جایی¬که در روایات گفته شده: اگر کسی به مسلمانی نسبت کفر و ارتداد دهد، خودش به کفر و ارتداد سزاوارتر است.
اهل بدعت خواندن مسلمانان نیز کاری نادرست است؛ زیرا هر کاری که در زمان سلف نبوده، دلیلی بر بدعت و سیئه بودن آن نیست. چه بسا امور محدثه ای که بعد از دوران سلف بهوجود آمده، ولی کسی ادعا نکرده که آن بدعت است. این پژوهش با روش توصیفی تحلیلی، دیدگاه ابنتیمیه را در رابطه با مقلدین مذاهب اربعه، بررسی و نقد کرده و ثابت نموده که اتخاذ روشی تکفیری در مواجه با مسلمانان صحیح نیست.
خلاصه ماشینی:
بررسی دیدگاه ابنتیمیه نسبت به مقلدین مذاهب اربعه مجتبی محیطی* حسین رجبی** چکیده پیروی محض از آرای فقهی مذاهب اربعه با روح تعالیم اسلام سازگاری ندارد؛ اما با این وجود، اکثر قریب به اتفاق مسلمانان اهل سنت، از یکی از ائمه اربعه تقلید میکنند و خود را در مسائل فقهی، محصور در مذاهب اربعه کردهاند.
این پژوهش درصدد دفاع از تقلیدگرایی نیست؛ زیرا قطعا اصرار بر تقلید از ائمه اربعه نادرست است؛ چنانکه نسبت کفر و ارتداد به مسلمانان اهل سنت نیز نادرست است؛ بنابراین هدف ما در این پژوهش، تبیین این حقیقت است که نباید نسبت به مسلمانان مخالف خود، دیدگاهی تکفیری اتخاذ کرد؛ بلکه باید با روشهای علمی به دیدگاه مخالفین پاسخ داد؛ از همین رو در این مقاله، ابتدا دیدگاه ابنتیمیه در رابطه با مقلدین مذاهب اربعه بیان شده و سپس بهصورت علمی به آن پاسخ داده میشود.
تمام این موارد نشانهای است که در دوران سلف نیز تقلید از شخص معین وجود داشته است؛ بنابراین نمیتوان بهراحتی پیروان مذاهب اربعه را محکوم به بدعت کرد؛ هرچند که منحصر شدن در مذاهب اربعه با روح اسلام که برای هر زمان برنامهای دارد، سازگاری ندارد؛ لذا شایسته است در هر عصر، فقیه و مجتهد جامعالشرایط با مراجعه به آیات و روایات، دیدگاه اسلام را بر اساس اقتضای مصالح روز کشف کند و خود را منحصر در آرای چهار نفر نکند.