چکیده:
گویش کردی زنگنهای به شاخة جنوبی زبانهای کردی تعلّق دارد. ازآنجاکه واکهها در گویشها و لهجههای مختلف کیفیتهای متفاوتی را نشان میدهند (آگدن، 2009) از این رو مطالعة پیش رو صوتشناختی واکههای ساده و مرکّب را در گویش زنگنهای بررسی کرده است. در این مطالعه هفت واکة ساده (/y/، /u/، /ɑ/، /a/، /ə/، /I/ و /i/) و شش واکة مرکّب (/ya/، /Iu/، /oe/، /ei/، /au/ و /ɑi/) در بافت همخوان – واکه - همخوان (CVC) براساس تلفّظ ده گویشور (پنج زن و پنج مرد) بررسی و دو سازة نخست آنها اندازهگیری شدند. براساس ارزش سازههای بهدستآمده، فضای واکهای واکهها ترسیم شد و موقعیت آنها در این گویش نشان داده شد؛ همچنین بهمنظور بررسی دقیقتر واکههای مرکّب نرخ تغییرات (ROC) این واکهها در ارزشهای سازة اول و دوم محاسبه شدند. نتایج بهدستآمده از محاسبة ROC نشان میدهد که از میان واکههای مرکّب گویش زنگنهای، /ei/،/au/ و /ɑi/ برای هر دو گروه زن و مرد جزو واکههای بستهشونده است. در پژوهش حاضر نشان داده شد که /Iu/ در گویشوران زن بستهشونده و در گویشوران مرد بازشونده است. /ya/ و /oe/ در هر دو گروه زن و مرد جزو واکههای بازشونده محسوب میشوند.
Zangene-i Dialect belongs to the southern branch of Kurdish languages. Various researches have shown that different dialects and accents exhibit various qualities in vowels; therefore, the present study aims at investigating monophthongs and diphthongs in Zangene-i dialect. In this study 7 monophthongs (/i/, /I/, /ə/, /a/, /ɑ/, /u/, /y/) and 6 diphthongs (/ɑi/, /au/, /ei/, /oe/ /Iu/, /ya/) in CVC context based on the pronunciation of 10 native speakers (5 men and 5 women) were analyzed. The first two formants of monophthongs and diphthongs were measured and the vowel plots were drawn for men and women. For evaluating diphthongs more precisely the ROC was also calculated. The result of the ROC revealed that /ei/, /au/,/ɑi/ are closing vowels for both groups; among other diphthongs /iu/ is a closing vowel in women group and an opening vowel in men group; furthermore, /ya/ and /oe/ are opening vowels for both groups.