چکیده:
سنت به معنای قول و فعل و تقریر معصوم، پس از قرآن که مأخذ اصلی استنباط احکام شرعی است، منبع مهم محسوب میشود و اخبارِ حاکی از سنت وقتی متضمن بیان حکمی باشد نزد فقها دلیل حکم محسوب میشود و در اصطلاح فقهی میگویند از چنین سنتی تشریع استفاده میشود، ولی گاه سنت از پیاده کردن حکم در حوزه قضاء، اجرا و تعیین مصداق به وسیله معصوم حکایت دارد و لذا فقها چنین اخباری را بدون آنکه در صدور آنها تردید نمایند، مستند حکم قرار نمیدهند و آن را به عنوان «قضیة فی واقعة» تلقی میکنند. اکنون این سؤال مطرح است که آیا میتوان رویه یا قاعدهای را یافت تا اینگونه روایات را از روایات متضمن حکم کلی متمایز ساخت؟ اگر بتوان چنین قاعدهای از مجموع روایات اصطیاد نمود تحول قابل توجهی در استنباط احکام به وجود خواهد آمد. در این نوشتار، نویسنده ضوابطی جهت تمییز اخبار متضمن تشریع از اخبارِ حاکی از اجرای حکم یادآوری به دست داده است.
خلاصه ماشینی:
جایگاه سنت حاکی از داوری یا نحوه اجرای حکم در تشریع محمد جعفری هرندی تاریخ دریافت: 4/8/1395، تاریخ پذیرش: 28/3/1396 چکیده سنت به معنای قول و فعل و تقریر معصوم(، پس از قرآن که مأخذ اصلی استنباط احکام شرعی است، منبع مهم محسوب میشود و اخبار حاکی از سنت وقتی متضمن بیان حکمی باشد نزد فقها دلیل حکم محسوب میشود و در اصطلاح فقهی میگویند از چنین سنتی تشریع استفاده میشود، ولی گاه سنت از پیاده کردن حکم در حوزه قضاء، اجرا و تعیین مصداق به وسیله معصوم( حکایت دارد و لذا فقها چنین اخباری را بدون آنکه در صدور آنها تردید نمایند، مستند حکم قرار نمیدهند و آن را به عنوان «قضیة فی واقعة» تلقی میکنند.
سخن عمده این است که وقتی میتوان در روایات متضمن حکم شرعی مواردی یافت که به مورد خاصی مربوط است و فقیهان حکم مندرج در چنین روایاتی را به موارد مشابه تسری ندادهاند، آیا میبایست به همین موارد مندرج در نظر فقها اکتفا کرد و یا با تأمل بیشتر در مجموع روایات متضمن احکام ممکن است موارد دیگری هم یافت؟ چنین احتمال و امکانی وقتی بیشتر ذهن پوینده را به خود مشغول میکند که در بعضی از روایات حکم به صورت کلی وارد شده که در شرایط فعلی عمل به آن حکم به صورت عام و در همه مکانها و زمانها و برای همه افراد موجب شگفتی است.