چکیده:
امروزه بسیاری از کشورهای در حال توسعه با مشکل مهاجرت افراد تحصیل کرده مواجه اندکه در ﮐﺸﻮرﻫﺎی صادر کننده نفت ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ از راﻧﺖ ﻧﻔﺖ ﺗﺎﺛﯿﺮ ﭘﺬﯾﺮد. منابع طبیعی با تشدید رفتارهای رانت جویانه بر انگیزه و رفاه نخبگان اثر گذاشته و در نهایت فرار مغزها از کشورها را تشدید میکند. ﻫﺪف از اﯾﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺑﺮرﺳﯽ اﺛﺮات ﻏﯿﺮﺧﻄﯽ رانت نفت ﺑﺮ فرار مغزها در کشور های صادر کننده نفت عضو اوپک در ﺑﺎزه زﻣﺎﻧﯽ 2016-2000 ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ. به اﯾﻦ ﻣﻨﻈﻮر از روش پانل آستانهای پویا استفاده شده است. نتایج بیانگر وجود اثرات غیر خطی در رانت نفت بر فرار مغزها می باشد. زمانی که نسبت رانت نفت به تولید ناخالص داخلی کمتر از4/41 درصد باشد، افزایش رانت نفت تاثیری مثبت و معنی دار بر فرار مغزها در کشورهای اوپک داشته است و بعد از حد آستانه مذکور، افزایش رانت نفت با شدت اثرگذاری بیشتری موجب افزایش فرار مغزها شده است.
Today many developing countries face the problem of brain drain that could be affected by oil rents in oil-exporting countries. Natural resources aggravate rentier behavior and affect the welfare of elites and finally increase brain drain. The purpose of this paper is to investigate the nonlinear effects of oil rent on brain drain in oil-exporting countries (OPEC) during the period 2000-2016. For this purpose, the dynamic threshold panel method has been used. The results indicate the nonlinear effects of oil rents on brain drain. When the ratio of oil rents to gross domestic product is lower than 41.4%, the increase in oil rents has a positive significant impact on the brain drain in the OPEC countries and when the ratio of oil rents to gross domestic product greater than the threshold value, increasing oil rents will cause brain drain more than before.
خلاصه ماشینی:
(کارل ١ ، ١٣٨٨) وجود منابع طبيعي باعث شده تا کشورهاي غني از اين منابع توجه چنداني به تقاضاي سرمايه انساني ماهر نداشته باشند و اتکا به فراواني منابع طبيعي، برخي از کشورها را در احساس نياز به يک عامل مهم رشد اقتصادي بيتوجه کرده است .
(شاه آبادي و صالحي، ١٣٩٦) يکي از عواقب نگران کننده مهاجرت نخبگان از دست دادن نيروي کار متخصص و ماهر است که براي تربيت وي هزينه زيادي صرف شده است و از دست دادن اين نيروي تحصيل کرده سبب کند شدن فرآيند توسعه ،تضعيف رشد دانش ، هدر رفتن هزينه آموزش ، کاهش انديشه هاي خلاقانه و نو ، تضعيف موجودي سرمايه اجتماعي و همچنين عميق تر شدن شکاف توسعه اقتصادي با کشورهاي توسعه يافته ميشود.
به منظور بررسي اثر رانت نفت بر فرار مغزها در کشورهاي صادرکننده نفت عضو اوپک با استفاده از ادبيات نظري و مطالعات پيشين داخلي و خارجي مدل زير تصريح ميشود: (1) در الگوي فوق Brain Drainit شاخص فرار مغزهاست و ميزان مهاجرت افراد با تحصيلات بالا به آمريکا را نشان ميدهد و براي محاسبه آن آمار مهاجرت به آمريکا بر اساس مليت که از بانک اطلاعات بين المللي مهاجرت (oecd.
صادقي نژاد و خراساني(١٣٩٧) هم در مطالعه تجربي خود بررسي کرده اند که سابقه ي مهاجرت تاثير مستقيم و معنا دار بر تمايل به مهاجرت دارد GODilPit نسبت رانت نفت به توليد ناخالص داخلي ميباشد که در مطالعات استينبرگ (٢٠١٧)، شاو ويانگ (٢٠١٤)، گيلفاسون (٢٠٠١)، شاه آبادي و صالحي(١٣٩٦) و بهبودي و ديگران (١٣٨٨) به تاثير اين عامل بر فرار مغزها پرداخته شده است .