چکیده:
همواره استفاده از منابع اطلاعاتی و آثار علمی، هنری و فرهنگی در فضاهای مجازی و رعایت مسائل حق مولف درگیر با آنها چالشبرانگیز بوده است. در این میان هم باید صاحبان محتوای دیجیتالی را راضی نگه داشت و هم متقاضیان آنها را در بهرهگیری مناسب از منابع منتفع ساخت. در میان انواع رسانهها و وبسایتهای حاوی منابع و آثار مشمول قوانین حق مولف، شاید کتابخانههای دیجیتال بیشترین چالش را داشته باشند، چراکه هم حاوی منابع فراوانی هستند که قوانین حق مولف را در پیش روی خود دارند و هم مشتریانی که انتظار دارند بهترین منابع را در راستای رفع نیازهای اطلاعاتی آنها در اختیارشان قرار دهند. لذا راهکارهایی که این کتابخانهها برای مواجهه با این چالش در پیش میگیرند می تواند مناسب برای سایر موراد و موسسات ارائه دهنده محتوای دیجیتال باشد. در این مقاله به روش مروری ابتدا به مطالعه و بررسی موضوع حق مولف در فضای مجازی و مسائل مربوط به آن پرداخته شده و سپس روشها و راهکارهای ممکن برای حمایت از حقوق مؤلف برای منابع دیجیتالی که کتابخانههای دیجیتال و سایر مراکز مشابه میتوانند از آنها بهره گیرند مورد اشاره قرار گرفتهاند.
There is a continuous challenge in use of information resources and scientific, art and cultural works and their copyright problems. To encounter this challenge need to satisfy both of the copy right owners of digital contents and the users who wants these contents. Between medias and websites that contain digital contents under copyright laws, digital libraries maybe have more hardship about this problem; because they have numerous digital contents and resources and also have to response their users that expect receive the best resources to satisfy their information needs. Therefore the solutions that digital library use to encounter this challenge is useful for other cases that present digital content. In this article after reviewed about the subject of copy right and the problems about it and digital libraries, tried to present solutions for protection the copyright of digital contents that can used by digital libraries and another similar cases.
خلاصه ماشینی:
در این مقاله به روش مروری ابتدا به مطالعه و بررسی موضوع حق مولـف در فضای مجازی و مسائل مربوط به آن پرداخته شـده و سـپس روش هـا و راهکارهـای ممکن برای حمایت از حقوق مؤلف برای منابع دیجیتالی که کتابخانه های دیجیتال و سایر مراکز مشابه می توانند از آنها بهره گیرند مورد اشاره قرار گرفته اند.
در میـان انبـوهی از اطلاعـات و منـابع اطلاعـاتی موجود در فضای مجازی که بسیاری از آنها غیر معتبر و غیرقابل اسـتناد هسـتند و حضـور آنها در آثار علمی و مطالعاتی سبب گمراهی و افـت ارزش آثـار مـی شـود، کتابخانـه هـای دیجیتال به عنوان رسانه ای مجازی و دربرگیرنده انواع مختلـف و متنـوع منـابع اطلاعـاتی ، حاوی منابع مستند، علمی و ارزشمندی هستند که استفاده کنندگان می توانند با خیالی آسوده نسبت به استفاده از منابع موجود در آنها برای انجام پژوهش های خود بهره ببرند.
در این پژوهش ابتدا به شیوه مروری به بررسی متون مربوط به موضوع حق مولـف در فضای مجازی و همچنین به موضوع کتابخانه های دیجیتال پرداختـه شـده اسـت و سـپس سعی شده است که ضمن مطالعه ، بررسی و کشف چالش های مربوط به مساله حق مولـف در کتابخانه های دیجیتال ، در گام بعد به ارائه موارد و پیشـنهاداتی جهـت مواجهـه بـا ایـن چالش ها پرداخت ، به نحوی که هم بتوان نگرانی های موجود در میان صـاحبان آثـار و حـق مولف را مدنظر داشت و هم مراجعان و نیازمندان به منابع اطلاعاتی را از رسیدن و استفاده از منابع مورد نیاز منتفع کرد.
همـین مسـئله سـبب مـی شـود حـین تهیـه منـابع اطلاعـاتی دیجیتـالی بـرای کتابخانه های دیجیتالی توجه خاصی به مباحث و قوانین حق مؤلف شود تا در آینده مشکلی پیش نیاید (٢٠٠٠ ,A digital strategy for the library of congress).